Oververmoeid, wat doe je er aan?

Wat betekent het als je oververmoeid bent?

Er is geen echte definitie van oververmoeidheid binnen de psychologie. Dat komt omdat het geen officiële klacht is.

Iemand kan zich op verschillende niveaus moe voelen. Dit varieert van ‘een beetje moe’ tot ‘extreem uitgeput’. Soms ben je slechts een dag moe, bijvoorbeeld omdat je slecht geslapen hebt. Er zijn ook mensen die herhaaldelijk of continu moe zijn, soms zonder duidelijke reden.

De meesten ervaren vermoeidheid als een gevoel van:

• Futloosheid
• Leegte
• Weinig energie
• Loomheid

Ga je een stap verder, dan kom je bij oververmoeidheid. Dit is een staat van complete uitputting. Je voelt je misschien al een behoorlijke tijd opgebrand. Daarnaast ervaar je waarschijnlijk allerlei mentale en fysieke klachten.

Drie factoren bij oververmoeidheid

Oververmoeidheid is afhankelijk van verschillende factoren:

1. Jouw draagkracht

Een marathonrenner raakt minder snel oververmoeid dan iemand die nooit hardloopt. Psychologisch werkt het ook zo. Een legerofficier is gewend om in stressvolle (fysieke) omstandigheden te werken, maar iemand die op kantoor werkt veel minder.

2. De zwaarte van je inspanning

Zelfs een marathonrenner raakt vermoeid als hij twee marathons achter elkaar moet lopen. Als de inspanning dus heel zwaar is, kan zelfs de grootste draagkracht daar niet tegenop.

3. Rust

Iemand die een beetje fanatiek aan fitness doet, zal misschien wel honderd kilo kunnen tillen. Als hij vijf minuten wacht, lukt het vast weer. Wanneer hij twee keer achter elkaar honderd kilo moet tillen, zal het waarschijnlijk minder goed lukken. Rust zorgt er dus voor dat je kunt bijkomen van je activiteit.

Oververmoeidheid ontstaat wanneer de balans tussen deze drie factoren niet goed is. Dat kan op verschillende manieren ontstaan. Enkele mogelijkheden zijn:

• Te weinig draagkracht
• Teveel of te zware inspanning
• Te weinig rust
• Een combinatie van bovenstaande factoren

Bekijk ook eens onderstaande video:

Hoe langer je de spanning vasthoudt, hoe zwaarder het wordt. Zo werkt dat ook met vermoeidheid.

Welke symptomen horen bij oververmoeid zijn?

Oververmoeidheid kan iedereen overkomen. De meeste symptomen zijn heel duidelijk, maar sommigen kunnen ook een andere aandoening verbergen.

Hieronder lees je de belangrijkste symptomen van oververmoeidheid:

• Altijd humeurig en prikkelbaar zijn. Je wordt vaak boos om onbenullige of kleine dingen.
• Je kunt moeilijk met je emoties omgaan. Dit heet ook wel emotieregulatie. Je wordt bijvoorbeeld snel overvallen door je eigen emoties, waardoor je opeens in huilen uit kunt barsten.
• Je hebt slaapproblemen, zoals moeilijk in slaap kunnen vallen of ‘s nachts wakker worden.
• Gevoelens van stress en rusteloosheid. Je piekert bijvoorbeeld veel over de dingen die je zijn overkomen, of toekomstige zaken.
• Problemen met concentreren.
• Weinig motivatie.
• Je hebt weinig energie, waardoor je het liefst de hele dag op de bank of in bed ligt.
• Dromen of fantaseren over een rustig leven, bijvoorbeeld dat je een tijdje werkloos bent of midden in het bos woont.
• Lichamelijke pijntjes, zoals hoofdpijn, buikpijn en spierpijn.

Ben je extreem oververmoeid? Dat herken je waarschijnlijk veel symptomen bij jezelf.

Wat zijn de oorzaken van oververmoeidheid?

Oververmoeidheid is dus een verstoorde balans tussen inspanning, rust en draagkracht. Daarnaast zijn er nog een aantal andere oorzaken:

Depressie

Een symptoom van een depressie is oververmoeidheid. Je hebt dan ook last van sombere gevoelens. Soms is oververmoeidheid het belangrijkste symptoom.

Slaapstoornissen

Mensen die moeite hebben om in- of door te slapen, hebben vaak last van oververmoeidheid. Een andere oorzaak is de aandoening slaapapneu. Bij slaapapneu wordt je ademhaling verstoord, waardoor je onvoldoende zuurstof krijgt tijdens de slaap. Dit zorgt ervoor dat je niet voldoende uitrust.

Lichamelijke klachten

Oververmoeidheid kan wijzen op een breed scala van lichamelijke klachten. Als je zonder duidelijke oorzaak moe wordt, is het dus de moeite waard om even bij je huisarts langs te gaan.

Gebrek aan voedingsstoffen

Bestaat je eetpatroon vooral uit vet of suikerrijk eten? Dan kan dat een tekort aan belangrijke voedingsstoffen geven. Maar ook verschillende spijsverteringsziektes (zoals de ziekte van Crohn, coeliakie of het Prikkelbare Darm Syndroom), leiden vaak tot een slechtere opname van voedingsstoffen. Dat kan ervoor zorgen dat je oververmoeid raakt.

Er zijn nog veel andere oorzaken voor oververmoeidheid. Daarom is het verstandig om naar je huisarts te gaan als je oververmoeid bent. Je huisarts kan je bovendien doorverwijzen naar een psycholoog, als dat nodig is.

Wat zijn de gevolgen van oververmoeid zijn?

Als je lange tijd oververmoeid bent, heeft dat veel gevolgen. Stress is een belangrijke factor, maar je kunt ook denken aan:

Sociale problemen

Bij oververmoeidheid heb je moeite met het bedwingen van je emoties. Dat kan ervoor zorgen dat ze er ongecontroleerd uitkomen. Niet alleen romantische, maar ook vriendschappelijke en zakelijke relaties kunnen hieronder lijden.

Minder levensgeluk

Ben je oververmoeid, dan ervaar je minder levensgeluk. Je haalt bijvoorbeeld geen plezier meer uit de dingen die je voorheen wel leuk vond. In plaats daarvan, wordt alles zwaar en moeilijk. Zelfs de normale huishoudelijke taken kunnen al teveel worden.

Burn-out

Klachten bij een burn-out zijn onder andere: een gespannen en opgejaagd gevoel, slechte concentratie, prikkelbaarheid en oververmoeidheid. Daarnaast kun je minder goed presteren.

Een onderzoek onder artsen laat zien dat oververmoeidheid een gevaarlijk iets is. Het blijkt namelijk dat de artsen hun eigen presteren even hoog blijven inschatten, terwijl hun echte prestaties juist achterblijven. Met ander woorden: je hebt zelf niet eens in de gaten dat oververmoeidheid je prestaties negatief beïnvloedt. 

Gevaarlijk gedrag

Het spreekt voor zich dat slaperigheid behoorlijk gevaarlijk kan zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan deelname aan het verkeer.

 

Stappenplan bij oververmoeidheid

De behandeling van oververmoeidheid is sterk afhankelijk van de oorzaak. We raden je daarom aan om een duidelijk stappenplan te volgen:

1. Bezoek je huisarts

Je huisarts kan vaak goed inschatten waar je klachten vandaan komen.

2. Neem meer rust

Dit kun je doen door minder te ondernemen of door meer te rusten. Daarnaast kan mindfulness helpen om je beter te leren ontspannen.

3. Ga sporten en eet gezonder

Veel lichamelijke klachten kunnen voorkomen worden door een gezonde leefstijl. Door daar aandacht aan te besteden, kun je bovendien te weten komen waar je vermoeidheid vandaan komt. Als je minder vermoeid wordt door beter te eten, komen je klachten daar meestal ook uit voort.

4. Bezoek een psycholoog

Het is niet altijd noodzakelijk om een psycholoog te bezoeken. Maar als je klachten niet verdwijnen door de bovenstaande drie stappen, is het zeker de moeite waard om eens verder te kijken. Een van onze psychologen kan je daarbij helpen. Voor een intakegesprek kun je jezelf hier aanmelden.