Nachtmerries

Ineens wordt je wakker met het beeld van de nachtmerrie nog duidelijk op je geestesoog. Je werd achterna gezeten, verloor iemand die belangrijk is in je leven of maakte iets anders beangstigend mee. Meestal duurt het even voordat je weer in slaap kunt komen. Je lichaam moet weer tot rust komen en het beeld van de nachtmerrie moet weer uit je hoofd.

Nachtmerries worden als enorm vervelend ervaren. Gelukkig kunnen we er tegenwoordig iets aan doen.

Wat zijn nachtmerries?

Als je slaapt, doorloopt je lichaam verschillende cyclussen. In een van die stadia is het lichaam volledig ontspannen, terwijl je hersenen juist druk bezig zijn. Het enige aan je lichaam dat beweegt zijn je ogen. Vandaar dat deze slaap ook wel REM-slaap genoemd wordt, wat staat voor Rapid Eye Movement.

Wie tijdens deze periode wakker gemaakt wordt, herinnert zich bijna altijd een droom. Dat kunnen heel verwarrende, complexe scenario’s zijn, die met de realiteit weinig van doen hebben. Hoewel ze een inspiratie hebben gevormd voor vele kunstenaars, gaan we er tegenwoordig niet meer vanuit dat deze dromen iets betekenen.

Op dit moment van je slaap kunnen ook nachtmerries ontstaan. Dat zijn scenario’s die zo beangstigend zijn, dat je er wakker van wordt. Soms kunnen nachtmerries ontstaan uit een traumatische ervaring. Die ervaring wordt dan in de nachtmerrie herbeleefd. In andere gevallen lijken nachtmerries gewoon te ontstaan. Een bijzonder indrukwekkende nachtmerrie kan dan steeds weer herbeleefd worden, totdat deze bijna elke avond terugkeert.

Samenvattend zou je kunnen stellen dat nachtmerries beangstigende denkgewoontes zijn die zich in je slaap herhalen. Wie dat weet, begrijpt de behandeling van nachtmerries ook beter.

Hoe behandel je nachtmerries

Er zijn drie manieren om nachtmerries te behandelen. Deze drie manieren lijken veel op elkaar en we bieden ze in de meeste gevallen ook stapsgewijs aan. Als de eerste stap niet helpt, is het tijd voor de tweede stap en als die niet helpt kunnen we de derde stap proberen.

1. Exposure: net zoals bij andere angsten, worden nachtmerries juist in stand gehouden wanneer we ze proberen te vermijden. Sommige mensen ervaren de nachtmerries zo sterk, dat ze er overdag en ’s nachts alles aan doen om ze niet weer te herbeleven. Helaas werkt ons brein zo dat de nachtmerrie dan juist terugkomt.

In eerste instantie is het daarom de moeite waard om de nachtmerrie met opzet te gaan herbeleven. Dat kun je doen door er regelmatig over te denken en er over te schrijven. Soms laten we mensen het verhaal opnemen en deze dan regelmatig afspelen terwijl ze huishoudelijke taken doen.

Uiteindelijk zorgt dit er voor dat de nachtmerrie minder beangstigend wordt en daarom ook minder vaak optreedt.

2. Rescripting: exposure is in sommige gevallen niet “zwaar” genoeg. In die gevallen kan het dan helpen om het eind van de nachtmerrie te “herschrijven”. Zoals we eerder al aangaven is een nachtmerrie een beangstigende denkgewoonte die in de slaap optreedt.

Een gewoonte kun je veranderen. Daarvoor is het belangrijk om de nieuwe gewoonte vaker te herhalen dan de oude. In het geval van nachtmerries doe je dat door de nachtmerrie overdag te herhalen, maar daarbij het verhaal te veranderen. Je verliest je vriend nu niet, maar redt hem op spectaculaire wijze.

Dit rescripten kan even duren, maar het wordt vaak wel als erg leuk ervaren. We raden namelijk aan om het nieuwe script zo spectaculair en indrukwekkend als mogelijk te maken. Hoe gekker hoe beter is het devies. Voornamelijk omdat die herinneringen je beter bijblijven, maar ook omdat het zo gewoon leuker is.

3. Lucide dromen: voor de meest hardnekkige gevallen is het mogelijk om te experimenteren met lucide dromen. Dit is een techniek die is ontwikkeld waarbij je aanleert om tijdens je dromen invloed te hebben op deze dromen. Het proces om dit aan te leren is vrij uitgebreid, maar het is bijzonder aardig om mee te maken. Het is echter bijna nooit nodig om hier mee bezig te gaan.

Behandeling van nachtmerries

In de behandeling van nachtmerries werken we vaak met begeleide zelfhulp. Daarmee bedoelen we dat we de cliënt begeleiden bij een zelfstandig leerproces. In principe kun je nachtmerrie problematiek goed zelf verhelpen, een psycholoog is alleen nodig bij de ondersteuning van het proces en om af en toe aanwijzingen te kunnen geven als iets niet lukt.

Daarnaast is het de moeite waard om bij het vaststellen van de klachten met een psycholoog te spreken. Soms kan er namelijk sprake zijn van onderliggende psychologische problematiek (zoals een post traumatische stress stoornis (PTSS)), van andersoortige slaapproblemen of van lichamelijke problematiek. In sommige gevallen verwijzen we dan ook door naar een slaaplaboratorium.