Verveling kennen we allemaal. De een verveelt zich vaak, de ander niet. Sommigen zien het als iets negatiefs. Ze vervelen zich, dus dat is vervelend. Maar is het wel écht zo erg?
Hieronder lees je wat verveling is en waar dit gevoel vandaan komt. Ook leg ik je uit waarom verveling niet altijd verkeerd is. Ben je de verveling écht beu, dan heb ik nog een aantal slimme tips voor je.
Wat is verveling?
Ik kan je vertellen dat het normaal is om een gevoel van verveling te hebben. Soms is het zelfs goed. Toch zien veel mensen het als een last. Ze vinden het vermoeiend om steeds iets te moeten verzinnen.
Er is geen officiële definitie voor het woord ‘verveling’. Het is meestal het gevoel dat je ervaart als je even niets hoeft te doen of niet geïnteresseerd bent in je omgeving. Je hebt het gevoel dat je dag bijvoorbeeld saai en langdradig verloopt. Daardoor raak je verveeld.
Sommige psychologen vinden verveling iets van deze moderne tijd. Er zijn veel prikkels om ons heen, die ervoor zorgen dat we snel zijn afgeleid. Bij een gebrek hieraan treedt er dan al snel verveling op.
Wanneer ontstaat verveling?
Verveling heeft te maken met de manier waarop wij ons leven invullen. En de mate waarin je betrokken en aandachtig kunt zijn.
Kort gezegd kan verveling ontstaan als je:
Een voorbeeld:
Op je werk krijg jij de verantwoordelijkheid over een project. Het is een nieuw project waar jouw interesse en expertise totaal niet naar uitgaat. Eigenlijk ben je al een tijdje op zoek naar een andere baan, maar wordt je geforceerd om nog bezig te zijn met dit project. Terwijl je in je hoofd allang ergens anders werkt.
Je zou kunnen denken dat verveling een beetje lijkt op apathie. Iemand met apathie toont weinig emoties en is niet enthousiast en gemotiveerd. Eerder onverschillig. Dit is iets anders dan jezelf echt vervelen. Ook kun je verveling niet vergelijken met een situatie waarin je mediteert en ontspannen bent. Of even een break neemt van je al je gedachten.
Verveling ontstaat juist als alles oké is. Je kunt het even rustig aan doen en ervaart geen druk.
– Voltaire, Frans schrijver en filosoof,1694-1778
Verveling is echt een op zichzelf staande toestand. Het is niet leuk, onaangenaam zelfs. Het is een gevoel van lusteloosheid, hangerigheid en niet geïnteresseerd zijn. En tegelijkertijd is er een wens naar stimulans, plezier en prikkels.
De filosoof Schopenhauer stelde dat ‘verveling gezien kan worden als een reminder van de zinloosheid van het menselijk bestaan’. Schopenhauer had een neiging tot verveling en vond dit vooral irritant. Zelfs als de verveling hem aanspoorde tot het maken van een wandeling of het lezen van een boek. Het was toch een reminder van onze mentale toestand, waarin we niet echt vooruit komen en steeds meer geïrriteerd raken.
Wat zou een oorzaak kunnen zijn van langdurige verveling? Dit is niet zo gemakkelijk aan te geven. Tenminste, de exacte oorzaak. Onderzoekers hebben dit wel onderzocht. Hieronder heb ik de belangrijkste uitkomsten met je gedeeld.
Oorzaken van verveling
Veel mensen willen zich niet vervelen. Toch zijn er wel een aantal oorzaken waardoor iemand snel verveeld raakt:
1. Hulpeloosheid
Deze vorm van verveling komt heel dichtbij het ontwikkelen van een depressie. De oorzaak is terug te vinden in de opvoeding. Je groeit bijvoorbeeld op in een omgeving met weinig uitdaging en prikkels. Ook leer je als kind niet om te communiceren met je omgeving, waardoor je deze vaardigheid niet of onvoldoende ontwikkelt.
2. Weinig begrip en acceptatie
Een andere oorzaak kan te vinden zijn in een lerende omgeving: op school. Verveling ontstaat dan door een gebrek aan begrip. Anderen snappen het niet als je niets doet, omdat je bijvoorbeeld niet mee kunt komen met leeftijdsgenoten. Of omdat het juist niet uitdagend voor je is.
Als een kind het lesmateriaal niet kan volgen en begrijpen, dan kan dat overkomen als verveling bij het kind. Het tegenovergestelde kan ook een oorzaak zijn. Namelijk dat het onderwijs te simpel en niet uitdagend is voor een kind. Dit kan ook leiden tot verveling.
Wat dat betreft is verveling nog niet algemeen geaccepteerd. Het ‘niksen’ wordt al snel gekoppeld aan iets negatiefs. Verveling is ook erg moeilijk te onderzoeken, omdat het niet objectief is. Iedereen ervaart dit op zijn eigen manier. De een heeft snel nieuwe uitdagingen en situaties nodig, terwijl de ander snel tevreden is.
3. Cultuur en persoonlijkheid
Mensen die snel verveeld raken, ervaren hun omgeving niet als levendig, stimulerend of verrijkend. Ook kunnen deze mensen zichzelf niet zo goed vermaken. Ze vinden het moeilijk om uit hun comfort zone te stappen. Verveling komt sneller voor als je minder zelfbewust bent. Ook speelt de mate van focus en betrokkenheid een grote rol. Iemand met ADHD zal zich eerder vervelen dan iemand die goed gefocust kan blijven.
Mensen die juist veel behoefte hebben aan spanning, willen meer dan alleen het gewone alledaagse leven. Het liefst ervaren ze een soort rollercoaster om hun focus te houden.
Daarnaast kan verveling snel toeslaan in onze maatschappij. We hebben zoveel manieren om onszelf te vermaken (lees: tv, internet, games, films, social media) dat er geen tijd is voor verveling.
4. Laag niveau van dopamine
Wat ook meespeelt is een stofje in je hersenen, genaamd dopamine. Dit stofje zorgt voor een gevoel van geluk. Het wordt aangemaakt als een soort ‘beloning’ van je gedrag. Snel verveelde mensen hebben minder van dit stofje.
Gevolgen van verveling
Een beetje verveling kennen we allemaal en is niet erg. Het duurt meestal maar even. Voordat we het weten, zijn we al met iets anders bezig. Als het langere tijd aanhoudt, kan verveling wel een behoorlijk effect hebben.
Laten we hier eens naar kijken:
1. Gevaarlijke risico’s nemen
Bij een gebrek aan prikkels ga je die prikkels juist opzoeken. Je neemt bijvoorbeeld sneller gevaarlijke risico’s. Denk aan te hard rijden, te veel alcohol, drugs of gokken.
Het zijn misschien extreme voorbeelden, maar dat gebeurt vaker dan je denkt. Vooral als je minder zelfcontrole hebt.
Mensen met weinig zelfcontrole neigen dan eerder naar alcohol, drugs of overmatig eten. Ze kunnen ook meer risico’s aangaan, zoals gokken, veel te hard rijden of onnodig veel geld uitgeven.
2. Permanente dufheid
Bij verveling zien we ook geestelijke afwezigheid. Iemand heeft dan weinig aandacht voor andere zaken of is zelfs vergeetachtig. Het ontbreekt hem aan veelvuldige afleiding. Deze geestelijke afwezigheid maakt een wezenloze indruk. Dit kan grote gevolgen hebben, zoals lethargie (in combinatie met apathie of depressie). Mensen met lethargie slapen veel, maar maken wel een duffe en mentaal afwezige indruk.
3. Slechte concentratie
Verveling kan ook zorgen voor een slechte concentratie. Je traint je brein namelijk niet om ergens geconcentreerd mee bezig te zijn. Je kunt dus dingen uit gaan stellen of bent extreem snel afgeleid.
4. Een bore-out
Sommige mensen ontwikkelen een bore-out. De kans hierop is groter als:
- Je werk doet dat onder je niveau ligt
- Er te weinig werk is
- Er geen uitdagingen (meer) voor je zijn
- Je werk nutteloos of zinloos is voor jou
Een van de symptomen van een bore-out is jezelf bijna continu vervelen. Daardoor krijg je stress en raak je vermoeid.
Kortom: verveling kan zichtbare gevolgen hebben voor het dagelijks leven. Mensen die zich niet langdurig of vaak vervelen, presteren beter op verschillende gebieden.
Let er wel op dat bovenstaande effecten mogelijk kunnen zijn bij mensen die zich snel vervelen. Het betekent niet dat ze per se hoeven te gebeuren.
Waarom verveling ook belangrijk is
Verveling is iets dat deel uitmaakt van ons dagelijks leven. Maar waarom hebben we het dan alleen over de negatieve kanten?
Een logische gedachte is dat verveling ook nuttig moet zijn. En dat is ook zeker het geval. Vervelen is allesbehalve saai. En wel om de volgende redenen:
1. Nieuwsgierigheid
Er is een onderzoek geweest waarin een aantal mensen in een kamer werden gezet voor 15 minuten. In deze kamer is een rode knop aanwezig. Als je op deze knop drukt, krijg je een elektrisch schokje. Enkele mensen drukken inderdaad op die knop en krijgen vervolgens een schokje. Een motivatie om toch te drukken was om even te ontsnappen aan de saaiheid.
Zoals je eerder hebt gelezen, kan verveling aanzetten tot het nemen van gevaarlijke risico’s. Een tijdelijke ontsnapping zoeken werkt dus meestal niet.
Een andere, positieve kijk op verveling is dat het kan leiden tot het bedenken en aanpakken van nieuwe ideeën. Verveling heeft er misschien voor gezorgd dat de mens is gaan ontdekken en zich zo over de continenten heeft verspreid. Misschien heeft het wel geleid tot het kunnen maken van vuur, door het tegen elkaar aan wrijven van stokjes.
2. Een zinvol leven
Soms is vervelen een teken van het verlangen naar meer voldoening in het leven. Luisteren naar jezelf en wat je voelt, lukt niet als je altijd maar aan het rennen bent. Dit noemen we ook wel zingeving.
Verveling geeft ruimte om jezelf en je wensen te ontdekken:
- Wat wil ik?
- Wat voel ik?
- Welke talenten heb ik?
- Wat zijn mijn ambities?
Je hebt zelfbewustzijn nodig om na te gaan wat je voelt en écht wilt. Door verveling structureel uit de weg te gaan, ontdek je jouw passies en talenten niet.
Wanneer je dit weet van jezelf, kun je gemakkelijker dingen doen die je leuk vindt en een gevoel van tevredenheid krijgen.
2. ‘Out of the box’ denken
Verveling kan dus leiden tot veel nieuwe inzichten. We gaan andere dingen proberen, experimenteren en zoeken naar andere oplossingen. Zo vinden we nieuwe toepassingen voor alledaagse dingen.
Daarnaast heeft je hoofd de kans om alle kanten op te gaan. Dit zorgt voor verschillende associatieve en creatieve manieren van denken. Omdat we in onze omgeving, buiten onszelf, geen stimulans hebben, gaan we dit binnen onszelf zoeken. We kunnen van alles in onze fantasie. We kunnen dan ‘out of the box’ denken.
Zou de mens zonder verveling eigenlijk tot de technologische en artistieke hoogstandjes van deze dag zijn gekomen?
Nu is het inderdaad zo dat bij kortdurende verveling de creativiteit gestimuleerd wordt. Bij langdurige verveling kan dit anders liggen. Een keer vervelen is heel normaal, maar als je hier vaker last van hebt, kan het van invloed zijn op hoe je je voelt.
3. Het stimuleert je brein
Door drukte of stress geven we onszelf vaak geen ruimte om even niets te doen. Zeker is dat onze hersenen stimulans nodig hebben. Dit zorgt ervoor dat de hersenen flexibel blijven. Het stimuleert de aanmaak van nieuwe cellen en verbindingen in je hersenen. We zouden verveling dus moeten omarmen, vinden sommigen. In plaats van verveeld te staan in de file, laat je jouw gedachten even afdwalen.
Zes tips voor omgaan met verveling
Ik hoor je denken: ‘ja, leuk… maar wat kan ik nu met verveling?’
Omgaan met verveling doe je zo:
1. Pak nieuwe (of oude) hobby’s op
Ga eens heerlijk fantaseren over alle dingen die je leuk vindt om te doen. Schrijf dit vervolgens op en maak een top tien. Probeer ook eens na te denken over nieuwe dingen die je graag zou willen doen. Of oude hobby’s die je nu weer op kunt pakken.
Misschien zit je wel heel veel binnen. Maak dan eens een wandeling, of ga naar een kinderboerderij. Heb je altijd al willen zwemmen? Onderneem actie en zoek een leuk zwembad! Heb je altijd al een instrument willen bespelen? Google naar informatie en welke verschillende cursussen je zou kunnen volgen. Ga het leren!
2. Beweeg!
Misschien een open deur, maar wel goed om even bij stil te staan: laat het internet voor wat het is en kom van de bank af. Kies een sport die je leuk vindt. Of doe wat klusjes in huis terwijl je er een work-out van maakt. Je kunt er ook voor kiezen om iedere dag even in de buitenlucht te zijn.
3. Help anderen
Je kunt ook denken aan vrijwilligerswerk. Wat spreekt jou aan? Extra aandacht besteden aan dieren, oudere mensen, mensen met een handicap, sporten met jeugd? Op internet is vast wel iets te vinden wat je zou kunnen doen in jouw buurt.
4. Probeer mindfulness oefeningen
Met behulp van mindfulness kun je leren om verveling van alle (positief, negatief of neutraal) kanten te bekijken. Misschien is je verveling wel een vorm van irritatie. Het kan je veel opleveren als je leert dat het oké is om even geen stimulans te ervaren. Een kleine stilte om even bij jezelf na te gaan wat je voelt en nodig hebt, zodat je hierna de verbinding met je omgeving weer aan kan gaan.
Het is nogal makkelijk om alles te nemen voor wat het is. Terwijl je kopje koffie in de ochtend of een yogales niet altijd vanzelfsprekend hoeft te zijn. Bedenk dus waar je dankbaar voor bent. Dit helpt je om stil te staan in het hier en nu.
5. Pak ‘vergeten’ klussen op
Zijn er nog klussen die je telkens hebt uitgesteld? Verveling is een mooi moment om ze te gaan doen. Zoals je cv updaten, strijken, je mailbox opschonen of je kledingkast ordenen op kleur. Wanneer je zo’n klus hebt gedaan, geeft dit je weer een goed gevoel.
6. Ga spullen ruilen
Organiseer een ruilmiddag met wat vrienden of familie. Dit kan van alles zijn: van boeken tot spellen. Dan heb jij weer iets nieuws om te doen. Misschien brengt het je zelfs op nieuwe ideeën.
Kortom: verveling is dus absoluut niet vervelend of saai. Tenminste, niet als je het op een positieve manier doet. Als je het als probleem ervaart, kun je het tackelen. Even je gedachten laten ronddwalen, of gewoon even niets doen kan heel prettig zijn. Ervaar je veel momenten van verveling, dan zijn deze tips erg handig.
Heb je nog vragen? Stel ze dan gerust hieronder. Onze psychologen denken graag met je mee.
een prettig en informatief stuk, dank je.
deze kennis maakt dat je het leert begrijpen als onderdeel van het leven zelf
de verschillende invalshoeken die belicht worden maakt het helder dat het zich door verschillende oorzaken kan manifesteren.
nogmaals dank voor deze wijze les
vriendelijke groet Jennifer
Interessant stuk! Ik sluit me wat dat betreft aan bij mijn voorgangster.
Bedankt hiervoor.
M. Cremer.