Jetlag

De term jetlag is in Nederland inmiddels aardig ingeburgerd. Deze term gebruiken we als we na een internationale vlucht met veel tijdverschil uit ons normale slaap- en waakritme gehaald zijn. Door het reizen met een JET, krijgen we dus een achterstand (LAG) op ons normale slaapritme.  

Jetlag wordt erkend als een psychologische slaapstoornis. Het is dus interessant om te kijken naar wat een jetlag is en wat je er aan kunt doen. In dit artikel zal het daar over gaan.

Wat is een jetlag

Een jetlag wordt veroorzaakt door het reizen met een vliegtuig. Omdat een vliegreis zo snel gaat, kun je betrekkelijk snel verschillende tijdzones oversteken. Binnen een dag kun je in principe reizen van de ene kant van de wereld naar de andere kant, waardoor je tijdsbesef helemaal op zijn kop komt te staan. Twaalf uur ‘s nachts is nu ineens twaalf uur in de middag.

Door dit verschil in tijd, wordt je slaap- en waakritme in de war geschopt. Afhankelijk van de richting van het tijdsverschil wordt je eerder moe of juist later. Dat maakt dat je vaak minder goed slaapt. En door dit slaaptekort voel je je vaak minder fris, kun je hoofdpijn krijgen en andere lichamelijke klachten.

Er werd voorheen wel gedacht dat het vliegen de problemen veroorzaakte, maar daar is weinig bewijs voor. Dat het probleem alleen door vliegen veroorzaakt wordt, heeft waarschijnlijk te maken met de snelheid van een vliegreis. Met een reis per boot of per auto ga je veel minder snel door verschillende tijdzones heen.

Omgaan met een jetlag

Hoe je kunt omgaan met een jetlag is afhankelijk van de kant die je op reist. Als je een kant opgaat waar het steeds vroeger wordt, tref je andere voorbereidingen dan wanneer je een kant op reist waar het steeds later wordt.

Over het algemeen kun je zeggen dat je meer jetlag zult hebben wanneer je dagen korter worden. De meeste mensen hebben een circadiaan ritme dat langer duurt dan 24 uur. Een dag langer maken, is dus gemakkelijker dan een dag inkorten.

De behandeling van een jetlag heeft veel overeenkomsten met de behandeling van stoornissen aan het slaap- en waakritme. De behandeling bestaat uit het langzamerhand bijstellen van het ritme. Door bijvoorbeeld elke avond twee uur later (of eerder) naar bed te gaan dan je zou doen op de plek waar je vandaan komt. In de praktijk zou dit er bijvoorbeeld zou uitzien.

Je komt uit een plek waar je om 24:00 naar bed gaat
Op je reisbestemming is het op dat moment 08:00
Als je gearriveerd bent, ga je de eerste avond om 16:00 naar bed. De avond erna om 18:00. De avond daarna om 20:00 enzovoort, totdat je weer om 24:00 naar bed gaat.

Dit soort schema’s werkt uiteraard het best wanneer je lange tijd op je nieuwe bestemming blijft.

Psychologische effecten van jetlag

De effecten van jetlag zullen over het algemeen overeen komen met de effecten van andere slaapstoornissen waarin het slaap-en waakritme verstoord is. Bij een jetlag is het echter meestal zo dat het evenwicht al snel weer hersteld wordt. Daarom zal het voor de meeste mensen ook voor vrij weinig problemen zorgen.

Voor mensen met een kwetsbare psychologische toestand is het echter wel aan te raden om goed rekening te houden met de jetlag. Voor mensen met psychoses, bestaande slaapstoornissen of depressies is het verstandig om een gedegen slaapschema te volgen om aan de nieuwe tijd te wennen. Waar mogelijk wordt ook aangeraden om internationale vluchten voor de periode dat de stoornis duurt uit de weg te gaan.