circadiane ritmestoornis

Ons slaapritme wordt gecontroleerd door een zorgvuldig afgestelde klok. We noemen dat onze circadiane klok. Wanneer die klok ontregeld raakt, kan dat circadiane ritmestoornissen veroorzaken. In dit stuk vertellen we daar alles over.

Een circadiane ritmestoornis ontstaat wanneer onze biologische klok ontregeld raakt. Dit kan verschillende oorzaken hebben. In dit artikel zal ik eerst die oorzaken bespreken, daarna de exacte definitie van circdiane ritmestoornissen en tot slot de behandelmogelijkheden.

De circadiane klok

De circadiane klok is niet een klok in je hersenen of iets dergelijks. Het is meer een samenspel van allerlei lichamelijke functies die je slaap aansturen. De waarneming van licht heeft bijvoorbeeld een grote invloed op deze klok, maar ook de temperatuur.

De klok stuurt allerlei lichaamseigen functies aan. Natuurlijk zorgt het er voor dat het lichaam slaperig wordt, maar het koelt het lichaam ook af en maakt allerlei hormonen aan. Al met al is het dus een behoorlijk complex proces.

In verreweg de meeste gevallen functioneert deze klok prima, maar hij kan ook uit zijn evenwicht raken. Dat kan gemakkelijk gebeuren wanneer je bijvoorbeeld internationaal reist (ook wel bekend als jetlag), maar ook als je ploegendiensten werkt bijvoorbeeld.

Wat zijn een circadiane ritmestoornissen?

Wanneer spreken we nu precies van een circadiane ritmestoornissen?

Er zijn drie voorwaarden waar je aan moet voldoen voordat we spreken van deze stoornis:

1. ontregelde slaap met als belangrijkste oorzaak een verstoring van het slaapritme.
2. De verstoring van de slaap veroorzaakt slapeloosheid of juist enorme slaperigheid. Afhankelijk van de manier waarop de slaap verstoord is.
3. Het slaapgebrek zorgt voor problemen in het sociale functioneren of voor problemen in het werk.

Er worden verschillende soorten circadiane ritmestoornissen gespecificeerd. Namelijk:

• Verlate slaapfase: hierbij kom je steeds later in slaap
• Vervroegde slaapfase: hierbij val je juist steeds vroeger in slaap
• Onregelmatige slaap-waakritme: dit is voor mensen waarbij het slaappatroon steeds wisselt
• Type ploegendienst: in dit patroont wisselt het slaappatroon steeds weer en vaak ook nog op onregelmatige tijden

De behandeling van circadiane slaapritmestoornissen

De behandeling van deze stoornis richt zich vaak op het langzamerhand herstellen van het slaapritme. Een voorbeeld daarvan is de behandeling van een jetlag.

Stel dat je van land X naar land Y vliegt:

Als het in land X 23:00 is (bedtijd), is het in land Y 12:00 (nog lang geen bedtijd). Als je hier problemen mee krijgt, ga je eerst om 13:00 slapen , de volgende dag om 14:00 etc. Net zolang totdat je biologische klok gelijk staat met de tijd in land Y.

Natuurlijk speelt het aanpakken van de omstandigheden ook mee tijdens de behandeling. Als je in ploegendienst werkt is het bijvoorbeeld handig om hier voor een periode mee te stoppen. En als je weer begint is het belangrijk om aandacht te besteden aan je slaapgedrag. Sommige mensen hebben bovendien een wat minder flexibele klok dan anderen en bij hen is het überhaupt de vraag of het verstandig is om in ploegendienst te werken of bijvoorbeeld als steward of stewardesse.

Het is verstandig om een psycholoog of een andere slaapexpert te spreken rondom het veranderen van je slaappatroon, omdat zij rekening kunnen houden met allerlei facturen die hierin kunnen meespelen.