Het opvoedprogramma dat de afgelopen jaren aan populariteit heeft gewonnen, is de Triple P methode. Dit staat voor de 3 P’s van Positive Parenting Program.
Het uitgangspunt van Triple P is om door middel van bewuste, positieve aandacht een positieve ontwikkeling te stimuleren bij je kind.
Hieronder lees je wat de Triple P methode inhoudt, wat erover bekend is en welke tips je kunt toepassen volgens deze methode.
Wat is de Triple P methode?
De Triple P methode is een opvoedprogramma dat oorspronkelijk uit Australië komt. Deze methode is ontwikkeld door een professor in de klinische psychologie, Matthew Sanders. Triple P staat voor Positive Parenting Program. De term positief opvoeden verwijst hier ook naar.
Het doel van Triple P is om ouders opvoedvaardigheden en strategieën aan te leren, zodat ze weerbaarder worden. Dit vergroot het vertrouwen in de manier waarop ze met opvoeden bezig zijn. Ook geeft het ze meer plezier in het opvoeden zelf. Dit zorgt er uiteindelijk voor dat hun kind zich op een positieve manier ontwikkelt, met minder kans op mentale en emotionele problemen.1
Triple P wordt breed en wereldwijd toegepast door zorginstellingen als ondersteuning bij het opvoeden. Het programma richt zich op kinderen van 0 tot 16 jaar. Ervaar je als ouder problemen met het opvoeden, dan verschijnt Triple P al snel in beeld.
Het uitgangspunt van het programma is:
- Positief gedrag van je kind belonen
- Leren om problemen zelf op te lossen
- Bewuste aandacht geven aan je kind
Als ouder heb je invloed op jouw kind, maar andersom werkt dat ook zo. Het opvoedprogramma besteedt onder andere aandacht aan een sterke ouder-kind relatie. Je leert goed te communiceren met je kind, wat de onderlinge band versterkt.
Voor wie is de Triple P methode geschikt?
Triple P wordt toegepast in veel gemeenten. Instellingen met betrekking tot jeugdgezondheidszorg, jeugdhulp, maatschappelijk werk, speciaal onderwijs en kinderopvang maken al gebruik van de Triple P methode.
De methode heeft grotendeels bekendheid gekregen door een publiekscampagne grootschalig uit te rollen. Met als doel om het stigma rondom opvoedvragen bij ouders te doorbreken.
De Triple P methode wordt omschreven als ‘beschikbaar en laagdrempelig voor iedere ouder’. Heb je een kind met gedragsproblemen of ben je in een negatieve opvoedcirkel terechtgekomen? Dan zie je Triple P misschien wel als je redding.
Je wilt dat je dochtertje van 5 netjes haar bord leeg eet. Iedere avond is het weer een strijd aan tafel. Je dochtertje weigert te eten en krijst het uit. Jij wordt erg boos en je dochtertje gilt nog harder. Dit geeft veel onrust binnen je gezin. Het zorgt ervoor dat je iedere avond weer met tegenzin eten staat te koken.
Veel ouders herkennen wel dat hun kind zich verzet als het zijn zin niet krijgt, of iets moet doen. Bij Triple P gaat het er niet om dat je jouw kind altijd zijn zin geeft, maar dat je zo reageert dat je kind ervan leert.
Tip: “wees consequent in het stellen van regels en grenzen”In het voorbeeld hierboven reageer je op een negatieve manier door boos te worden, waardoor je kind zich alleen maar opstandiger gaat gedragen. Dan kun je in een zogeheten vicieuze cirkel terechtkomen. De Triple P methode kan je helpen om uit die cirkel te komen.
De Triple P methode is er op gericht om opstandig gedrag zoveel mogelijk te voorkomen.
Hoe werkt de Triple P methode?
Triple P kun je zien als een totaalpakket voor positief opvoeden. De opvoedondersteuning wordt aangeboden op vijf niveaus en volgens vijf basisprincipes.
Vijf basisprincipes
De Triple P methode gaat uit van vijf basisprincipes:
- Een veilige, stimulerende omgeving
Je kind heeft de ruimte nodig om vrij te kunnen spelen, ontdekken en experimenteren. Natuurlijk wel onder toezicht. Een veilig huis waar de kans klein is op ongelukken, zorgt ervoor dat je kind niet bang hoeft te zijn. En dat jij minder hoeft in te grijpen. - Een positieve leeromgeving
Je kind leert met vallen en opstaan. Als ouder is het belangrijk om je kind hierin te ondersteunen en van advies, hulp en positieve aandacht te voorzien, als het daarom vraagt. Ook is het belangrijk om je kind aan te moedigen om problemen zelf op te lossen. - Assertieve discipline gebruiken
Sommige ouders straffen hun kind door te schreeuwen, dreigen of fysiek geweld te gebruiken. Dat werkt alleen niet. In plaats daarvan heb je het samen met je kind over regels, praat- en stel je vragen op een duidelijke, rustige toon en gebruik je in het uiterste geval een time-out (waarbij je jouw kind op een ‘saaie’ plek neerzet totdat de tijd om is). - Realistische verwachtingen hebben
Geen enkel kind is hetzelfde en fouten horen erbij. Te hoge verwachtingen kunnen zorgen voor teleurstelling, of je kind wordt bang om te ‘falen.’ Terwijl te lage verwachtingen kunnen leiden tot weinig zelfvertrouwen bij je kind. Belangrijk is om de doelen van je kind te steunen. Het volgende gezegde vat het goed samen: ‘loop naast je kind, in plaats van ervoor of erachter.’ - Zorgen voor een gezonde leefstijl (bij jezelf)
Dat het ouderschap veel van je vraagt, mag duidelijk zijn. Toch is het juist belangrijk om dan goed voor jezelf te zorgen. Ben je snel uitgeput, dan merkt je kind dat als het wil spelen. Als je lekker in je vel zit, kost het bovendien minder moeite om geduld te hebben en strikt te zijn in wat wel en niet mag.
Bovenstaande basisprincipes komen terug in de opvoedvaardigheden en strategieën die je leert met Triple P.
Vijf interventieniveaus
Triple P biedt meerdere interventies en modules op maat aan. De interventies zijn er op vijf niveaus die in elkaar over kunnen lopen. Wanneer een niveau onvoldoende helpt, kun je een niveau hoger gaan.
De niveaus zijn onderdeel van de totale opvoedingsondersteuning die Triple P aanbiedt. Samen hebben ze als doel om een positieve ontwikkeling bij kinderen te stimuleren. De interventies richten zich op verschillende behoeften en problemen van ouders. Dit gaat van mild tot ernstig. Hierdoor is er per interventie een andere ‘hulpverlener’ beschikbaar.
We hebben de vijf interventieniveaus kort samengevat in een schema:2
Doelgroep
- Ouders die graag algemene tips en informatie willen, bijvoorbeeld om gedragsproblemen te voorkomen.
- Ouders met een specifieke vraag over het gedrag of de ontwikkeling van hun kind.
- Ouders met kinderen die milde gedragsproblemen hebben.
- Ouders met kinderen die ernstige gedragsproblemen hebben, zoals agressie.
- Gezinnen met meervoudige gedragsproblemen van hun kind, in combinatie met ander gezinsproblemen
Interventies
- Voorlichtingscampagnes waarbij ouders worden doorverwezen naar het aanbod van Triple P.
- Lezingen over opvoedvragen en een kort persoonlijk adviesgesprek door een professional.
- In vier gesprekken individueel advies en groepsgerichte workshops door een professional.
- Een uitgebreide training in opvoedvaardigheden.
- Intensieve gezinstraining in opvoedvaardigheden, omgaan met problemen met betrekking tot stress, depressie en relaties.
Naast deze niveaus, heeft Triple P ook modules die gericht zijn op specifieke doelgroepen. Zoals:
- Ouders van kinderen met een beperking
- Ouders van kinderen met overgewicht
- Ouders van tieners
- Ouders die allebei werken
Tips volgens de Triple P methode
Triple P wordt breed ingezet bij kinderen van 0 tot 16 jaar. Niveau 1 tot en met 5 is toegankelijk voor ouders met kinderen tussen de 0 en 12 jaar. Daarnaast worden niveau 3, 4 en 5 specifiek toegepast bij tieners.3
Bij iedere leeftijd hoort een bepaalde ontwikkelfase. Kinderen tot ongeveer 2 jaar hebben vooral een veilige hechting nodig. Dat is de eerste prioriteit, want zonder emotionele geborgenheid en veiligheid gaat je kind minder snel op onderzoek uit om de wereld te ontdekken. Dan kom je bijvoorbeeld in de knoei met het eerste basisprincipe.
Een aantal tips die bij deze fase horen, zijn:
- Regelmaat en structuur geven.
- Vrijheid geven om te ontdekken en te experimenteren.
- Zorgen dat je kind genoeg kan spelen (afhankelijk van de leeftijd).
- Regelmatig fysiek contact in de vorm van knuffels, kusjes en een aai over de bol.
De jaren daarna spelen leeftijdsgenootjes een steeds belangrijkere rol, net als omgaan met conflicten en het leren van nieuwe woorden.
Jonge kinderen hebben ook uitleg nodig en vragen daar waarschijnlijk vaak om. Dan komt het basisprincipe van een positieve leeromgeving bijvoorbeeld naar voren. Ook kunnen ze nogal eens dwars zijn. Het is belangrijk om dan consequent te zijn en te blijven.
Een aantal tips hiervoor, zijn:
- Openstaan voor het geven van advies en uitleg.
- Duidelijke regels stellen (en hier consequent in zijn).
- Aangeven wat je wilt dat je kind doet.
- De nadruk leggen op wat je kind goed doet.
- Het geven van keuzes (bijvoorbeeld je pyjama aantrekken of je tanden poetsen).
- Niet te snel ingrijpen als je kind even vastloopt.
Naarmate kinderen ouder worden, leren ze steeds meer zelfstandig te doen. Denk aan wassen, aankleden en huiswerk maken. Vanaf een jaar of 9 wordt het steeds belangrijker voor ze om geaccepteerd te worden in een groep.
In deze fase kun je:
- Openstaan voor de interesses van je kind en wat het meemaakt (op school).
- Je kind ondersteunen met school en problemen met vriendjes/vriendinnetjes.
- Leuke dingen doen samen met je kind.
Tieners tussen de 12 en 16 maken vaak een grote ontwikkeling door als ze eenmaal naar het voortgezet onderwijs gaan. Zowel emotioneel als fysiek. Daarnaast wordt seksualiteit een belangrijk onderwerp, en zijn ze op zoek naar hun eigen ‘ik.’4
Je kunt ze helpen met:
- Vragen over seksualiteit, lichamelijke veranderingen en relaties.
- Informatie geven over maatschappelijke kwesties.
- Vragen en problemen met school of bijbaantjes.
- Het gezamenlijk opstellen van regels in huis.
Uiteindelijk zijn alle tips natuurlijk belangrijk bij iedere leeftijdsfase, maar zijn ze per fase net wat anders in te vullen. De ene tip kan in een bepaalde fase meer naar voren komen dan de andere. Ze geven in ieder geval een goed beeld van waar positief opvoeden om draait.
Strategieën volgens de Triple P methode
Er zijn een aantal strategieën die je zelf kunt toepassen om een positieve manier van opvoeden na te streven.
Sommigen hiervan vragen wel om een goede uitvoering, want als een strategie verkeerd wordt uitgevoerd kan het juist averechts werken. Dat geldt ook als je een bepaalde strategie vaak gebruikt.
- Je kind belonen
Af en toe een beloning geven als je kind iets goeds heeft gedaan, helpt bij het stimuleren van positief gedrag. Dat kunnen cadeautjes zijn, maar ook complimentjes of knuffels. - De emoties van je kind ‘lezen’
Wanneer je kind zich misdraagt in jouw ogen, is er vaak een reden voor. Het is goed om daar naar te kijken en dit aan te pakken. Misschien zit er wel een emotie achter zoals verdriet of angst, wat dit gedrag veroorzaakt. Het is ook belangrijk om zulke emoties bij je kind niet te negeren of af te straffen. - Kiezen voor een alternatief van straf
Straf in de vorm van dreigen of slaan is sowieso een ‘no go’. In plaats daarvan kun je als een uiterste maatregel, je kind een tijdje negeren of een time-out inlassen. Negeren kun je toepassen als je kind bijvoorbeeld continu aan het zeuren is of jou doelbewust imiteert. Een time-out kun je gebruiken als je kind doorgaat met vervelen en meerdere keren niet luistert. - Duidelijk zijn
Deze lijkt voor de hand liggend, maar soms denk je misschien dat je duidelijk bent terwijl dat voor je kind niet zo is. Onder ‘duidelijkheid’ valt bijvoorbeeld: instructies, rustig praten, regels, grenzen, structuur en regelmaat. Ook kun je duidelijk maken wat de gevolgen zijn als je kind bepaalde dingen niet wil doen.
Resultaten van de Triple P methode
Geen enkel opvoedprogramma is zoveel bestudeerd als de Triple P methode, vooral internationaal. Er zijn in totaal meer dan 250 studies geweest om de kwaliteit van Triple P te onderzoeken.
Volgens deze onderzoeken heeft de Triple P methode veel voordelen voor ouders:
- Ze hebben minder last van stress en depressieve gevoelens.
- Ze vinden het opvoeden leuker.
- De kans op gedragsproblemen bij kinderen is veel kleiner.
- De Triple P methode is laagdrempelig, gestructureerd en wordt toegepast bij veel (jeugd)zorginstellingen.
In dat opzicht zou het dus heel effectief moeten zijn.
Naast dat Triple P een duur en commercieel programma zou zijn5, is er ook veel discussie ontstaan rondom de effectiviteit van Triple P:
- De meeste onderzoeken hebben een groot ‘zelfpromotie’ effect en laten alleen maar positieve resultaten zien. De onderzoekers zijn nauw betrokken bij Triple P, en daardoor niet onafhankelijk. Dit geeft een vertroebeld beeld van de resultaten. De onderzoeken die wel onafhankelijk zijn, laten juist minder goede resultaten zien. Dat roept dus vraagtekens op.
- Er is te weinig onderzoek gedaan naar de vijf niveaus om echt te kunnen zeggen dat ze een belangrijk verschil maken op lange termijn. De positieve resultaten uit de onderzoeken kunnen daardoor beter met een korreltje zout worden genomen.
- Ouderrapportages laten zien dat er nauwelijks een effect was bij alle vijf de niveaus.6
- Triple P noemt zichzelf een ‘populatiegericht programma’. Oftewel een universeel programma dat een positieve invloed zou hebben op de mentale gezondheid van de hele bevolking. Dat roept verzet op, want de onderzoeken die dit laten zien zijn maar half uitgevoerd.
Er is wel bewijs uit Nederland dat interventieniveau 3 en 4 net zo effectief zijn als de reguliere zorg (bij kinderen tot 12 jaar).
Ben je op zoek naar een oplossing? Dan is het altijd goed om jezelf af te vragen of de Triple P methode past bij je huidige gezinssituatie en behoeften. Dat het een brede en geaccepteerde aanpak is, wil niet zeggen dat het specifiek bij jou en je kind past. Sommige strategieën of vaardigheden werken nu eenmaal niet voor iedereen.
Daarnaast is de zorg in Nederland al goed ingespeeld op problemen rondom het opvoeden. Het is de vraag of Triple P dan echt een sterke toegevoegde waarde heeft. Meer eerlijke ervaringen en regionale onderzoeken moeten dit nog uitwijzen.
Bronnen
- Sanders, Matthew R. (2008). Triple P-Positive Parenting Program as a Public Health Approach to Strengthening Parenting.
- Schappin, R., Reijneveld, S.A. et al. (2017). Effectiviteit van Triple P in Nederland: stand van zaken en controverse.
- Triple P Nederland (2010). Factsheet positief opvoeden, triple P.
- Nederlands Jeugdinstituut (2013). De ontwikkeling van kinderen.
- Pronk, I. (2013). Positief opvoeden met Triple P: bewezen effectief?
- Trimbos Instituut (2015). Factsheet: de effectiviteit van Triple P.
