Skip to main content
search
0

Als ik cliënten er over hoor spreken, lijkt het bijna een natuurwet. Als je partner vreemdgaat, is dat het eind van je relatie. Toch hoeft dat niet zo te zijn. Vreemdgaan hoeft niet eens te betekenen dat er iets mis is met je relatie (al is dat vaak wel het geval).

In dit artikel leg ik uit waarom mensen vreemdgaan en hoe je er in een relatie mee om kunt gaan. Daarnaast ga ik in op manieren om je relatie gezond te houden zodat vreemdgaan minder aantrekkelijk wordt voor beide partners. Om af te sluiten met een woord van waarschuwing voor mensen die vreemdgaan willen normaliseren binnen een relatie

Ik ben Robert Haringsma. Ik werk als relatietherapeut en psycholoog. Als mensen zich aanmelden voor relatietherapie, is vreemdgaan daar vaak de aanleiding voor. Vandaar dat het een onderwerp is waar ik in de praktijk veel mee te maken heb gehad.

Wat is vreemdgaan

Wat is nu eigenlijk vreemdgaan? Binnen het wetenschappelijk onderzoek is daar geen duidelijke definitie over. Sterker nog, het is goed onderzocht dat mensen op verschillende manieren tegen overspel aankijken.

In een artikel van Wilson en Mattingly 1 worden drie soorten vreemdgaan onderscheiden:

  • Aandacht voor een ander. Samen uit eten gaan, cadeau’s kopen, online chatten en dansen.
  • Liegen: niet vertellen waar je geweest bent of niet de waarheid vertellen
  • Seksueel: knuffelen, zoenen, voelen en (orale) seks

Het spreekt dat mensen gedrag uit de derde categorie over het algemeen erger vinden. Sommige mensen hebben echter totaal geen moeite met gedrag uit de eerste categorie en alleen maar met gedragingen uit de derde.

Ik vind het prettig om vreemdgaan te zien als het overtreden van afspraken. Ik raad stellen dan ook aan om duidelijk afspraken te maken in een relatie. Vertel de ander wat jij vreemdgaan vindt en vraag de ander om zich daaraan te houden. Dit voorkomt verwarring achteraf.

Waarom gaan mensen vreemd

Er zijn meerdere manieren om te verklaren waarom mensen vreemdgaan. Maar voordat ik daar aan begin, vind ik het altijd interessant om een tegenvraag te stellen: waarom zou je eigenlijk niet vreemdgaan?

Dat klinkt misschien als een bizarre vraag, omdat het zo volstrekt normaal is om te verwachten dat je niet vreemdgaat in een relatie. Zo normaal dat we eigenlijk niet eens meer stilstaan bij de redenen voor die afspraak. Hier noem ik er enkele die ik in mijn gesprekskamer voorbij hoor komen:

  • We hebben de afspraak gemaakt dat we niet vreemdgaan
  • Als je de behoefte voelt om met een ander naar bed te gaan, is dat een teken dat je niet voldoende voor mij voelt.
  • Niet vreemdgaan is een kwestie van respect
  • Ik wil je volledige aandacht en die niet delen met iemand anders
  • Het is vies als je met iemand anders het bed deelt
  • Hoe doen we het financieel als er iemand anders in het spel is?

Er zijn dus een heleboel goede redenen voor monogamie. Het werkt nu eenmaal goed en veel mensen voelen zich er prettig bij. Maar waarom gaan mensen dan toch vreemd? Hieronder som ik de redenen op die ik in onderzoek steeds weer tegenkom:

Biologisch

Er is reden om aan te nemen dat mannen biologisch zo ingesteld zijn dat ze zoveel mogelijk vrouwen willen bevruchten. Dit om er voor te zorgen dat er zoveel mogelijk nageslacht van hun rondloopt.

Vrouwen gaan echter niet vrijuit. Zij willen weliswaar de stabiliteit van een partner zodat deze kan zorgen voor hun kinderen. Tegelijkertijd willen ze (vanuit een evolutionair standpunt) kinderen krijgen van een man met hoge status. Op die manier zorgen ze ervoor dat hun nageslacht zo sterk mogelijk is.

Zowel mannen als vrouwen hebben dus een biologische neiging om seks met andere mensen te hebben. Het idee dat een gelukkige relatie er voor zorgt dat je niet meer verlangt naar seks met andere mensen, is biologisch dus in ieder geval onzin.

Sociologisch

Hoewel het in Nederland de standaard is om niet vreemd te gaan, telt dat niet voor elke cultuur.

In Suriname is het bijvoorbeeld betrekkelijk normaal om een buitenvrouw te hebben en in Frankrijk is het een publiek geheim dat de president een maitresse heeft.

Ook binnen een land kunnen subculturen gelden waarin vreemdgaan minder problematisch is. Bijvoorbeeld binnen de swingers- en de fetishscene in Nederland.

Vreemdgaan in verschillende culturenTot slot wordt overspel ook direct bepaald door je omgeving. Als je namelijk veel mogelijkheden hebt om vreemd te gaan, zul je ook eerder vreemdgaan. Als je werkt in een discotheek, zul je sneller aandacht krijgen van het andere geslacht dan wanneer je werkt in een kinderopvang (voor vrouwen) of een garage (voor mannen).

Persoonlijke overtuigingen en normen

Een persoon kan ook persoonlijke normen en waarden hebben waarin er best plaats is voor overspel.

Voornamelijk van mannen hoor ik vaak dat ze overspel zien als een kwajongensstreek en als iets dat er nu eenmaal een beetje bijhoort. Als je op stap gaat met vrienden en een gesprek met een vrouw eindigt in een zoen of “een beetje voelen”, wordt dat niet echt gezien als vreemdgaan.

In Temptation Island, een casestudy over overspel, is te zien dat stellen afspraken maken over wat als vreemdgaan telt. Hieruit blijkt ook al dat vreemdgaan afhangt van wat jij normaal vindt.

Onvrede

Het kan wel degelijk dat je partner vreemdgaat omdat er onvrede is over de relatie. Iemand kan tevreden zijn over het seksleven binnen een relatie (meestal de man), maar ook over de emotionele band (meestal de vrouw).

Hoewel vreemdgaan dus niet per se hoeft te betekenen dat er iets mis is met je relatie, speelt er wel degelijk vaak onvrede mee. Het is dan ook goed om samen goed na te gaan waar het vreemdgaan ontstaan is.

  Hoewel het niet prettig is om met je partner over jouw onvrede met de relatie te praten, voorkomt het wel latere problemen. Doe dat dus vooral af en toe. 

Meestal valt er aan de vorm van vreemdgaan al wel wat te zien. Dronken bij een vreemde in bed belanden heeft vaak een andere oorzaak dan een jarenlange affaire.

Wraak

Een belangrijke reden om vreemd te gaan is uit wraak. Als je partner een scheve schaats gelopen heeft, kun jij dat natuurlijk ook.

Wraak nemen op je partner is natuurlijk begrijpelijk, maar weet ook dat het de problemen meestal alleen maar groter maakt. Als je de relatie wilt redden, is vergeving en een constructief gesprek veel beter.

Omgaan met vreemdgaan binnen een relatie

Goed, vreemdgaan hoeft dus niet per se het eind van je relatie te betekenen, maar wat doe je er dan wel mee? Ook hier geeft onderzoek een aantal goede ideeën 2 die ik als een stappenplan zal beschrijven:

Stap 1: Uitblazen

Wanneer je net te horen hebt gekregen dat je partner is vreemdgegaan, is het normaal dat je hem of haar even een tijdje niet om je heen wilt hebben. Boosheid, angst en verdriet zijn normale emoties en het is verstandig om daar ruimte aan te geven.

Hoewel je partner in jouw ogen schuldig is, heeft het weinig zin om je gevoelens op hem of haar af te reageren. Daarmee maak je de problemen alleen maar groter.

Afstand nemen werkt in deze fase vaak het best. De partner die is vreemdgegaan verlaat het huis of laat even wat minder van zich horen in huis.

Het is prettig om in deze fase iemand te hebben waar je het gesprek mee aankan. Dat kan een goede vriend(in) zijn, maar ook een relatietherapeut.

Hoelang dit duurt is voor iedereen anders. Vaak zijn praktische redenen een belangrijke motivator om door te gaan met de volgende stap.

Stap 2: De-escalatie

Van vergeving is in deze fase nog totaal geen sprake. Dat is dus ook niet nodig.

Het is nu wel het moment om te beslissen dat je verder wilt met de relatie. Dat betekent dat je stopt met het straffen, uitschelden of beledigen van je partner. Als je namelijk wilt toewerken naar een oplossing, is het belangrijk dat je dit alles niet meer doet.

Je vergeeft je partner dus nog niet, maar je neemt wel de stap om constructief te gaan toewerken naar verandering.

Vergeving
In relatietherapie komen mensen vaak in de hoop dat hun partner eindelijk eens normaal gaat doen. Het is echter van groot belang dat je een deel van het probleem ook bij jezelf zoekt. Bovendien is het vergeven van je partner vaak haalbaarder dan het aandringen op verandering.

Stap 3: Elkaar begrijpen

Vreemdgaan heeft voor iedereen een andere betekenis. De een voelt zich veraden, terwijl de ander zich juist schaamt.

Als je verder wilt met je relatie is het goed om elkaar te begrijpen. Je partner moet inzien hoeveel pijn en schade er is aangericht door het overspel. Jij moet, hoe moeilijk ook, inzien waarom je partner deze stap gedaan heeft.

Stap 4: de relatie opnieuw opbouwen

Als je elkaar eenmaal begrijpt, is het tijd om je relatie weer opnieuw vorm te geven. Wat zijn de nieuwe afspraken? Welke consequenties staan er op een herhaling van het overspel? Aan welk onderdeel van jullie relatie gaan jullie werken?

Als het vreemdgaan eenmalig was en “een stomme fout” betrof, hoeft er soms niet veel te veranderen. Wanneer het een affaire met voorbedachte rade was, heeft de relatie vaak meer nodig.

Stap 5: intimiteit opbouwen

Als je eenmaal de keus hebt gemaakt om weer dichter tot elkaar te komen, is het vaak nodig om de intimiteit weer op te bouwen. Dat moet uiteindelijk gaan over seksualiteit, maar in eerste instantie is het goed om weer eens voor langere tijd bij elkaar te zijn. Om samen te kunnen lachen, te knuffelen en uiteindelijk intiem met elkaar te zijn.

Dit is de fase waarin ik ook altijd aanraadt om het te hebben over vergeving. Als dat onderwerp niet ter sprake komt, loop je de kans dat de schuine schaats over tien jaar in ruzies nog steeds ter sprake komt. Met vergeving praat je niks goed, maar je verklaart wel dat het een gesloten boek is. Moeilijk, maar voor veel stellen vaak wel de moeite waard.

Casus vreemdgaan

Renee en Mariese melden zich aan omdat Mariese vreemd is gegaan met de buurman.

Renee belt me daags nadat hij het nieuws heeft gehoord op en toevallig kunnen we dezelfde dag nog afspreken. Tijdens dat gesprek is Renee echter zo woedend dat ik weinig voor ze kan doen. We besluiten dat ze even afstand van elkaar nemen.

Als we elkaar twee weken later weer zien, is Renee een beetje tot inkeer gekomen. Hij vertelt dat hij zich enorm schaamt tegenover de buurt en dat hij zich in zijn manneljkheid gekrenkt voelt. Het voelt voor hem alsof “die lozer” van een buurman beter is dan hij en dat hij gefaald heeft als man.

Mariese vertelt op haar beurt hoe de relatie ontstaan is. Zowel zij als de buurman waren voor een korte periode werkeloos en daarom spraken ze af en toe af. Ze had nooit wat gezien in de buurman, maar het was prettig om aandacht te krijgen van iemand. Werkeloos zijn viel haar zwaar en ze voelde daarbij weinig steun van Renee. De seks was min of meer vanzelf ontstaan. Ze heeft er spijt van en wil er ook absoluut niet mee doorgaan.

Uit de gesprekken blijkt dat de relatie van het stel verder sterk is. Dit is de eerste tegenslag, maar over het algemeen gaat het goed. Ze besluiten om meer aandacht voor elkaar uit te trekken en het van daaruit langzaam op te bouwen. De voorwaarde is wel dat er geen contact meer is met de buurman. Renee zou het prettig vinden om te verhuizen, maar ze gaan nog kijken of dat praktisch gezien handig is.

Na verloop van tijd groeien Renee en Mariese dichter naar elkaar toe en na acht gesprekken sluiten we de sessies af. Het huwelijk lijkt het overspel overleeft te hebben.

Het spreekt voor zich dat een dergelijk stappenplan alleen maar een inkijkje geeft in de relatietherapiegesprekken naar aanleiding van overspel. Bij langere affaires, verliefdheden en grote ontevredenheid kan er nog veel meer bij komen kijken. Een goede relatietherapeut neemt je echter mee door dit traject.

Je relatie openbreken (bezint eer ge begint)

Misschien denk je op basis van bovenstaande wel: waar doen we eigenlijk moeilijk over? Kunnen we niet gewoon als stel afspreken dat we af en toe met iemand anders seks hebben? Dit openbreken van de relatie wordt steeds vaker als optie gezien.

Het is mogelijk, maar ik zie vaak wel dat er dingen misgaan. Op basis van de gesprekken die ik gevoerd heb met stellen die dit geprobeerd hebben, wil ik je de volgende tips geven:

Doe het niet om je relatie te redden. Als vreemdgaan het resultaat is van relatieproblemen, zal een open relatie zorgen voor nog veel meer problemen. Je hebt juist een ijzersterke relatie nodig om dit soort experimenten aan te gaan.

  1. Maak een gezamenlijke keuze: Vaak zie ik dat een dominante partner de keuze maakt om een open relatie te beginnen. De minder dominante partner gaat daarmee akkoord uit angst dat de relatie kapot gaat.
  2. Stel regels: een open relatie betekent meestal niet dat je met iedereen op elk moment het bed in kunt duiken. Juist in een open relatie is er dus behoefte aan spelregels. Vaak is het verstandig om hierbij vooral af te spreken hoe je voldoende aandacht voor elkaar over houdt.
  3. Hou je aan de regels: Als je de regels van een open relatie breekt, zal je partner dat terecht nog steeds zien als vreemdgaan. Als je deze regels breekt, zet je daarmee dus je relatie op het spel.
  4. Stel een proefperiode in en evalueer. Wat ik nog wel eens hoor van stellen is dat ze het idee van een open relatie veel prettiger vonden dan de praktijk. Vaak heeft dit te maken met het feit dat het goed voelt om zelf met iemand het bed in te duiken. Het idee dat je partner dit ook doet, bevalt echter minder.

Relatietherapie bij vreemdgaan

Bij meer dan de helft van alle stellen die ik in behandeling heb, speelt overspel een rol. Een relatietherapeut zal er dus totaal niet van opkijken als dit bij jullie speelt.

Niet elke relatie zal vreemdgaan overleven. Vaak genoeg komt het voor dat stellen tijdens relatietherapie vaststellen dat het tijd is om de relatie te beëindigen. Op dat moment weet je echter wel dat je er alles aan gedaan hebt en geen overhaaste stappen hebt ondernomen.

Zoek je een goede relatietherapeut? Wij brengen je graag in contact met iemand uit ons netwerk. Meld je aan via onze contactpagina en wij nemen zo snel mogelijk contact op.

  1. Wilson, Karen, Mattingly, Brent & M Clark, Eddie & J Weidler, Daniel & W Bequette, Amanda. (2011). The Gray Area: Exploring Attitudes Toward Infidelity and the Development of the Perceptions of Dating Infidelity Scale. The Journal of social psychology. 151. 63-86. 10.1080/00224540903366750.
  2. Dupree, W & White, Mark & Olsen, Charlotte & T. Lafleur, Camille. (2007). Infidelity Treatment Patterns: A Practice-based Evidence Approach. American Journal of Family Therapy. 35. 327-341. 10.1080/01926180600969900.
Robert Haringsma

Robert Haringsma is psycholoog en onderzoeker. Hij schrijft over onderwerpen als stress, zelfvertrouwen, depressie en angst.

Leave a Reply