Het gebeurde weer. Kokend van woede ben je veel te ver gegaan. Je kon je niet beheersen en was onnodig agressief. Het heeft je al aardig wat vriendschappen gekost. Op je werk heb je er ook de nodige problemen mee veroorzaakt. Misschien heeft het je wel geld gekost, omdat je spullen kapot hebt gemaakt. Herken je hier iets van? Lukt het je niet om je boosheid op een goede manier te uiten? Lees dan dit artikel over agressie. Je leest wat agressie precies is, waar het door kan komen en je ontdekt wat jij nodig hebt om je agressieproblemen de baas te worden.
Inhoudsopgave
- Wat is agressie?
- Welke soorten agressie zijn er?
- Waarom zijn mensen agressief?
- Agressie in de psychologie
Zicht op jouw agressie
- Wat is de oorzaak van agressie?
- Hoe bouwt agressie op?
Behandeling: aan de slag
Een praktijkvoorbeeld
Agressie uitgelegd
Wat is agressie?
Als je aan agressie denkt, schieten je gedachten vast naar schelden, schreeuwen of vechtpartijen. Overdreven driftige reacties, waar soms zelfs mensen gewond bij raken. Ook dreiging valt onder agressie. Soms hoeft er helemaal niets te gebeuren, maar kan een blik toch de nodige angst oproepen. Of je nu slachtoffer bent van geweld, of zelf veel agressieve gevoelens hebt: waarschijnlijk heb je er geen positief beeld bij. Incidenten van agressie, bijvoorbeeld naar hulpverleners, roepen ook veel verontwaardiging op in de samenleving.
Op het moment dat iemand met zijn driftige gedrag totaal geen rekening houdt met de gevoelens van de ander, dan heeft dat negatieve gevolgen voor alle betrokkenen. Dit gedrag past niet in een gezonde relatie, werkomgeving of maatschappij en noemen we agressie.
Wat de één als dreigend of intimiderend ervaart, kan voor de ander als een gewoon conflict aanvoelen. Het is maar net wat je gewend bent. Hier komen we later uitgebreid op terug. Wie bepaalt dan of iets agressie is? Dat is helder: de persoonlijke grens is altijd het uitgangspunt.
Welke soorten agressie zijn er?
Verbale en fysieke agressie kennen we allemaal. Schreeuwen, schelden, schoppen, slaan, spugen, gooien, bijten, huiselijk geweld, allemaal bekende voorbeelden.
Verbale en fysieke agressie kan zich uiten in schreeuwen.
Naast deze vormen van agressie is er ook een hele andere categorie: de psychische agressie. Hierbij kun je denken aan het bederven van de sfeer, iemand een schuldgevoel geven, pesten, irriteren, mensen tegen elkaar uitspelen of onder druk zetten. Maar ook mensen uitsluiten, roddels verspreiden of op iemand neerkijken. Deze vorm wordt ook wel vijandige agressie genoemd. Verder kan agressie zich ook richten op jezelf. Je doet dan jezelf pijn, bijvoorbeeld door jezelf te slaan of te snijden. Dit heet automutilatie.
Waarom zijn mensen agressief?
Agressie is aangeboren gedrag. Iedereen kan agressief zijn. In agressie vind je de drang om te overleven en het zorgt dat je voor jezelf opkomt. Als je je agressieve gevoelens gebruikt zonder jezelf of een ander te beschadigen, dan is daar niets mis mee.
Soms wordt agressie echter met een heel duidelijk doel ingezet: om iets voor elkaar krijgen. Dit heet instrumentele agressie. Een voorbeeld: ‘Luister. Ik ga echt niet meer wachten, ik wil nú geholpen worden. Je laat me nu binnen, anders weet ik je te vinden na werktijd.’ Door te dreigen krijgen mensen die instrumentele agressie gebruiken ook vaak hun zin. Dat is een mooie beloning voor het gedrag en dus ook een motivatie om ermee door te gaan.
Bij willekeurige agressie is er juist totaal geen doel. Er is dan niet eens een link te vinden tussen het agressieve gedrag en de aanleiding voor de agressie. Er kan dan sprake zijn van alcohol- of drugsmisbruik, of van een stoornis. Daarover vertellen we je nu meer.
Agressie in de psychologie
Problemen horen bij het leven. Mensen zoeken hulp bij een psycholoog als ze teveel last hebben van een probleem. Bij het stellen van een diagnose gebruikt een psycholoog de DSM-V. In dit handboek zijn alle psychologische ziektebeelden en hun kenmerken te vinden. Agressief gedrag op zich is geen ziekte. Iedereen heeft weleens een woede-uitbarsting. Het is ook heel normaal om af en toe je beheersing te verliezen.
Wat wel in de DSM-V staat, is de ‘periodieke explosieve stoornis’. Mensen met deze stoornis hebben totaal geen controle over hun agressie en reageren impulsief. De agressie die ze laten zien is ook veel groter dan de gebeurtenis waar ze op reageren. Na zo’n explosie weten ze zelf ook niet te vertellen wat er precies gebeurde. Waarom moest het zo hoog oplopen? Het gewelddadige gedrag heeft vaak nare gevolgen, zowel voor de persoon met deze stoornis als voor de omgeving. Een passende behandeling is dan ook noodzakelijk.
Zicht op jouw agressie
Wat is de oorzaak van agressie?
Als je aan de slag wilt met je agressieve gedrag, is het goed om te begrijpen waar het vandaan komt. Er kunnen vele oorzaken te vinden zijn. In jou, of in jouw geschiedenis. We noemen hier de acht meest voorkomende.
- Voorbeeldgedrag
Kinderen kijken van hun ouders af hoe zij problemen oplossen. Kom jij uit een gezin waar de oplossing vaak te vinden was in schelden of slaan? Heb je meegekregen dat niemand het recht heeft jou te vertellen wat je moet doen? Dan is dat het voorbeeld dat je hebt gehad en kan het zijn dat je bij gebrek aan alternatieven ook op diezelfde manier handelt. Zelfs als je dat helemaal niet wilt. - Trauma of pijnlijke ervaringen
Traumatische ervaringen kunnen veel gevolgen hebben in een mensenleven. Angst, depressie, maar ook problemen met het beheersen van agressie of agressie gericht op jezelf. Als je een trauma niet hebt verwerkt, kun je lang last hebben van soms ernstige klachten. Het is dan ook belangrijk om hier aandacht aan te besteden en hulp te zoeken. - Ingehouden woede
Zoals we eerder al zeiden: iedereen voelt weleens boosheid of woede. Dat is heel normaal. Er zijn echter mensen die deze emoties niet of moeilijk kunnen uiten. Ze schamen zich, of weten niet hoe ze het moeten doen. Ze willen graag de lieve vrede bewaren en passen zich dan teveel aan. Als je je gevoelens maar lang genoeg inhoudt, vormen ze op den duur een bal van boosheid in je lichaam. Uiteindelijk kan die er in een uitbarsting van blinde woede uitkomen. - Macht
Voor sommige mensen is het moeilijk te verdragen als de ander de macht heeft. Als ze zelf de macht hebben, dan geeft dit een gevoel van controle waar ze veel behoefte aan hebben. Het verlies van die controle kan bij sommige mensen leiden tot woede-uitbarstingen. - Sociale vaardigheden
Hoe los je een conflict op? Hoe zeg je netjes dat je iets niet wilt of niet leuk vindt? Verrassend veel mensen vinden het lastig om op een rustige manier voor zichzelf op te komen. Soms hebben ze geen idee hoe het moet. Het kan ook zijn dat ze het wel weten, maar niet kunnen toepassen. Dit vraagt namelijk om veel oefening. Het kan dus zijn dat je niet agressief wilt zijn, maar dat je je nog geen betere manier hebt eigen gemaakt. - Druk van buitenaf
Er zijn families, vriendengroepen of werkomgevingen waar agressie helemaal niet als negatief wordt gezien. Sterker nog, misschien verdien je daar juist respect als je iets voor elkaar krijgt door flink te dreigen. Of door je vuisten te laten zien in plaats van weg te lopen. Het kan om de eer van de familie gaan. Als je gevoelig bent voor deze druk, is het moeilijk om iets anders te doen dan van je wordt verwacht en kun je in een cirkel van agressie blijven ronddraaien. - Stress
Iedereen kent het wel dat je kribbiger uit de hoek komt als je teveel op je bord hebt. Soms zit het leven tegen en kom je voor situaties te staan waar je niet goed tegen bent opgewassen. Deze situaties kunnen ook nog eens lang duren. Bijvoorbeeld: je biedt mantelzorg aan een langdurig ziek familielid, wat je ook nog eens moet combineren met een drukke baan en de zorg voor twee kleine kinderen. Chronische stress put je uit. Op den duur lopen de irritaties sneller op. Het wordt steeds lastiger om je te beheersen, totdat het ook niet meer lukt. - Discriminatie
Afgewezen worden is pijnlijk. Als de afwijzing ook nog eens gaat om je huidskleur, geloof of seksuele voorkeur, dan is dat heel moeilijk te verkroppen. Diepe gevoelens van onrecht en onmacht kunnen hun weg naar buiten vinden in de vorm van agressie.
Misschien ben je heel impulsief. Misschien heb je weinig vertrouwen in de mensen. Misschien voel je je snel in het nauw gedreven of bedreigd. Wat is jouw verhaal? Heb je zicht op de onderliggende oorzaak van jouw agressieve gedrag?
Hoe bouwt agressie op?
We hebben net een aantal mogelijke oorzaken van agressie genoemd. Laten we het voorbeeld van de chronische stress er nog even bij pakken. Je hebt het langdurig te druk en je kunt de hoeveelheid verantwoordelijkheden die je op je bord hebt liggen niet goed aan. Je lontje wordt daardoor korter en korter. Dat wil nog niet zeggen dat je schreeuwend en tierend de dag doorgaat. Er is een aanleiding nodig om ook echt te ontvlammen. Dit heet een trigger. Voorbeelden van triggers zijn:
- iemand zit aan je spullen
- iemand beledigt je
- je weet niet waar je aan toe bent
- er wordt niet naar je geluisterd
- een afspraak wordt veranderd
Heb je zicht op jouw triggers? Wat wekt jouw agressie op? Hoe impulsief reageer jij? In het voorbeeld van de chronische stress zie je ook goed terug dat agressie zich opbouwt. Soms over maanden, soms over dagen, en soms over een uur of een minuut. Als je na een woede-uitbarsting terugkijkt, kun je zien welke gebeurtenissen hebben geleid tot de ontlading. Dit klinkt makkelijker dan het is. Soms heb je professionele hulp nodig om echt goed zicht te krijgen op het verloop van jouw agressie. Hoe kun je controle krijgen?
Behandeling: aan de slag
Wat de oorzaak van jouw agressie ook is: het gaat uiteindelijk om je gedrag. Wat doe je als een situatie je teveel wordt en je de woede voelt opkomen. Gedrag kun je gelukkig veranderen. Bij depsycholoog.nl vind je deskundige psychologen die jou kunnen helpen, zonder wachttijden. Psycholoog Robert Haringsma ontwikkelde de beproefde training Woede de Baas. Deze training bevat een combinatie van succesfactoren uit verschillende methodes. Wetenschappelijk onderzoek onder 20.000 personen toonde aan dat de training de beste oplossing is voor de behandeling van woede-aanvallen. Wat houdt de training in?
In vijf weken jouw woede de baas
De training Woede de Baas bestaat uit vijf onderdelen, met ieder een eigen onderwerp. In de eerste week krijg je meteen alle gereedschappen in handen om per direct te kunnen stoppen met je agressieve gedrag. In de weken erna leer je hoe je situaties anders kunt aanpakken, krijg je zicht op jouw triggers en is er aandacht voor effectieve communicatie. De laatste week staat in het teken van de toekomst. Je hebt zicht op jouw woede, kent de alternatieven én je beschikt over alle tips en trucs die je nodig hebt. Je weet nu hoe het moet. En dan ten slotte de kers op de taart: zorgen dat je niet terugvalt, zodat je door het leven kunt gaan zonder woede-aanvallen.
Ondersteuning tijdens de training
Je krijgt meteen toegang tot de online training. In de training vind je vragenlijsten om in te vullen, video’s, oefeningen en uitleg. Gedrag veranderen vraagt natuurlijk persoonlijke inzet. Dit is soms uitdagend om op te brengen. Je wordt geconfronteerd met jezelf en gaat dingen uitproberen die nieuw en misschien spannend voor je zijn. Het kan verleidelijk zijn om te denken: ach, morgen is ook goed. Om je te ondersteunen bij het doorlopen van het traject, ontvang je daarom dagelijks een korte mail. De theorie is voor iedereen natuurlijk hetzelfde. Daarnaast heeft ieder zijn eigen verhaal en redenen om deze training te volgen. Daarom krijg je ook persoonlijke begeleiding van Robert Haringsma via de mail. Hij volgt jouw individuele proces en je kunt hem alles vragen wat jij nodig hebt om verder te komen.
Praktijkvoorbeeld: het verhaal van Jelle
Lees het verhaal van Jelle, een ICT-medewerker van 44. Hij volgde de training Woede de Baas.
In de training leerde ik dat ik een pleaser en een binnenvetter ben. Als medewerker op een ICT-afdeling krijg je de hele dag door vragen. Wil je even dit, kun je even dat. En alles moet natuurlijk gisteren klaar. Gek werd ik ervan, maar ik durfde geen nee te zeggen. En ik wilde tegelijkertijd ook graag helpen. Dus ik deed alles wat ze vroegen, maakte eindeloos veel uren en werkte me een ongeluk. Als ik daarna thuiskwam, was ik doodop.
In mijn vrije tijd ging het door. Kun je even naar m’n printer kijken. M’n internet doet het niet. Ik ben een bestand kwijt. En ja hoor, daar ging ik weer, ook al had ik geen tijd, geen zin en geen energie. Als ik dan uitgeput thuiskwam, hoefde er maar dit te gebeuren of ik ging tekeer tegen m’n vriendin. Dan durfde ik wel. Sterker nog, als ik eenmaal begonnen was, dan was er geen houden meer aan. Ik schaam me kapot als ik eraan denk.
Als ik erop terugkijk denk ik, jongen, waarom deed je dat nou. Maar het was zo. Ik had het niet echt goed door en wist ook niet hoe het anders moest. Inmiddels weet ik hoe belangrijk het is om mijn gevoelens te observeren en te uiten. En rustig voor mezelf op te komen. Gewoon nee zeggen. Zo simpel eigenlijk. Daar ben ik mee gaan oefenen, wat ik eerst heel spannend en onwennig vond. Dat heb ik ook met Robert besproken, die me hier doorheen hielp. Ik heb inmiddels een nieuwe baan gezocht en heb het daar vanaf het begin anders gedaan. Ik heb het nu veel beter naar mijn zin. En als ik nu ’s avonds thuiskom, nemen we eerst even rustig de dag door.”
Blijf er niet mee lopen: meld je aan
We hopen dat je nu meer zicht hebt op agressie, waar het vandaan kan komen en het allerbelangrijkste: wat je eraan kunt doen. Misschien heb je eerder hulp gezocht voor je agressieproblemen. Het is goed om te weten dat onze behandeling anders is. Geen lange gesprekken, maar een bewezen effectieve, praktische aanpak. Jouw woede de baas.
Investeren in je ontwikkeling is het mooiste wat je jezelf cadeau kunt doen. Ga voor een toekomst met meer rust, betere relaties en een positief gevoel over jezelf.
Bedankt dit was zeer nuttige info