Boos worden is helemaal niet erg. Juist gezond. In ieder geval: als je het kunt reguleren.
Toch leren we vaak dat boos worden niet zo goed is. Je loopt het risico dat anderen je niet mogen, dat je negatief opvalt, of dat je iets bereikt wat je helemaal niet wilt.
In dit artikel lees je waar woede vandaan komt, welke problemen er kunnen ontstaan door woedeaanvallen en hoe agressie therapie jou helpt om jezelf niet kwijt te raken.
Waarom worden we boos?
Boosheid is naast blij, verdrietig en bang een van de basisemoties. We zijn allemaal wel eens boos (geweest) op iets of iemand. Hieronder lees je een aantal situaties die je misschien bekend voorkomen:
- Je laptop begeeft het op een cruciaal moment
- Je vriend laat je zitten op een afspraak
- Andere mensen houden zich niet aan de regels in het verkeer
- Je wilt niet wachten op je beurt
- Iemand beledigt, negeert of kleineert je
- Je kunt niet tegen je verlies
- Je bent oververmoeid
- Je wilt niet dat anderen zich bemoeien met jouw plan
Meestal word je boos zodra je een gevoel van dreiging ervaart. Er is gevaar en je wilt jezelf daarvoor behoeden. Dit gevoel gaat ver terug in de oertijd, toen er nog daadwerkelijk sprake was van gevaar. Toen moest je wel. Het was vechten of vluchten.
Tegenwoordig worden we boos omdat we teveel in ons hoofd zitten. We gaan bijvoorbeeld structureel over onze grenzen heen, of we voelen ons gekwetst. We zeggen niets, maar laten uiteindelijk wel blijken via een omweg dat we er klaar mee zijn. Hierdoor komen we in een vicieuze cirkel terecht.
Er wordt misschien veel van je gevraagd op werk- en privégebied. Je hebt jonge kinderen, een drukke baan of allebei. Dat vraagt nogal wat van je tijd en energie. Je slaapt misschien slechter en hebt weinig tijd voor jezelf. Met als gevolg een lontje dat steeds korter wordt.
In het voorbeeld hierboven zijn er duidelijke oorzaken. Je bent uitgeput en gestrest omdat je veel ballen hoog moet houden.
Andere oorzaken van boosheid kunnen zijn dat je gefrustreerd, geïrriteerd, teleurgesteld of verdrietig bent. Bijvoorbeeld omdat je partner zich afstandelijk gedraagt. Dat uit je dan door boos te worden. Eigenlijk wil je gewoon dat je partner zich naar jou toe richt, en vraagt naar wat jou bezighoudt. Dit geeft frustratie.
Hoe gedragen we ons bij woede?
Boosheid kent verschillende niveaus:
- Licht: geprikkeld
- Matig: kwaad
- Zwaar: woedend
Iedereen uit boosheid op een andere manier. Je persoonlijkheid, opvoeding en eerdere ervaringen bepalen hoe je dit aanpakt.
Heb je geleerd dat kwetsbaarheid een teken van zwakte is? Dan zul je meer moeite hebben met het uiten van je boosheid.
Vind je het super belangrijk om aardig gevonden te worden door anderen? Dat geeft mogelijk angst om je boosheid te uiten.
Ben je normaal gesproken heel geremd en daardoor bang om de controle kwijt te raken? Dan ga je boosheid misschien ook altijd uit de weg.
Ben je juist een open boek, dan kunnen sommigen het al meteen van je gezicht aflezen. Nog voordat je ook maar één woord hebt gezegd.
Als je rustig zou kunnen zeggen dat je boos bent (zonder dat je iemand kwetst), dan bespaart je dat een hoop problemen. Bovendien lucht het op, want je hebt gezegd wat je wilde zeggen.
Toch zeggen we vaak niet direct dat we boos zijn. In plaats daarvan geef je bijvoorbeeld jezelf de schuld of doe je alsof er niets gebeurd is. Dat is een passieve vorm van reageren. Je kunt ook anders (negatiever) gaan reageren en klagen over heel andere dingen.
Sommigen gaan schreeuwen of gooien. Dan uit woede zich in een overdreven en agressieve reactie, met verwoestende gevolgen. Je kunt namelijk de relatie met iemand permanent kapotmaken.
In de praktijk komt het vaak voor dat we boosheid niet sjiek vinden. Dus houden we het maar binnen, niet realiserend dat de stresshormonen zich een weg naar buiten willen banen. Uiteindelijk kan dat leiden tot flinke driftbuien, oftewel ophopingen van woede. Zo’n driftbui geeft nogal wat reacties in je lichaam, zoals:
- Hartkloppingen
- Spierspanningen
- Rood aanlopen (of rode plekken)
- Hoofdpijn, een bonkend hoofd
- Tintelingen
Ben je echt pisnijdig, dan wordt je realiteitszin tijdelijk uitgeschakeld. Je houdt je alleen nog bezig met je eigen gedachten en jouw eigen versie van de waarheid.
Veel woede richt op de lange termijn blijvende schade aan je lichaam, zoals een verhoogde bloeddruk en meer risico op hart- en vaatproblemen. Ook mentaal kan het je dieper in de put brengen.
Problemen met woedebeheersing
Boosheid ontstaat meestal door spanningen en stress. Je komt voor jezelf op en durft in je kracht te staan. De adrenaline die vrijkomt kun je bovendien in je voordeel gebruiken, om een moeilijke klus te klaren bijvoorbeeld. In dat opzicht is boosheid een gezonde emotie waar iedereen wel eens mee te maken heeft.
Omdat er zoveel energie vrijkomt bij boosheid, is het zaak om daar goed mee om te gaan. En daar gaat het wel eens mis. Boosheid verandert dan in extreme woede, die bijna niet meer te beheersen is. Juist dan ga je dingen doen en zeggen waar je later spijt van krijgt, zonder dat je de daadwerkelijke boodschap over hebt gebracht.
Meestal uiten problemen met woedebeheersing zich op de volgende manieren:
- Woede inhouden
Het inhouden van boosheid heeft te maken met subassertief gedrag. Dit betekent dat je de belangen van anderen voorop zet en makkelijk over je heen laat lopen. Op de lange termijn zorgt dit vaak voor problemen op het werk, in je relaties en in je thuissituatie. Door je gevoelens in te slikken, kun je je machteloos en gedeprimeerd gaan voelen. - Je doet er alles aan om woede niet te voelen
Je wringt jezelf in allerlei afleidingsmanoeuvres om maar niet te hoeven voelen dat je boos bent. Eigenlijk is dit dus boosheid bij jezelf ontkennen: je stelt je bijvoorbeeld heel aanwezig op in groepen. Je praat, liegt en bedriegt veel. In feite ben je niet echt jezelf. - Verbale en/of fysieke agressie gebruiken
Kleine situaties kunnen ervoor zorgen dat je innerlijke bom ontploft. Op dat moment verandert subassertief in agressief: je eigen belangen komen voorop, en je houdt je niet bezig met wat anderen denken of willen. Het is je eigen ego dat telt.Het gebruiken van agressie is een manier om jezelf te beschermen en anderen op afstand te houden. Je vloekt en tiert erop los, of je gaat zelfs verder door echt te gaan gooien of iemand te mishandelen.
Door boosheid te negeren of ongecontroleerd de vrije loop te laten, kun je dus veel schade toebrengen aan jezelf en anderen. Het geeft daarnaast nog meer problemen als je spullen kapot gooit of fysiek geweld gebruikt.
Herken je bovenstaande punten, dan kun je agressie therapie overwegen. Meer informatie daarover lees je hier.
Van kwaad tot erger
Een enkele driftbui overkomt ons allemaal weleens. En voor sommigen is er altijd een reden om ergens boos over te zijn.
Bij een Periodieke Explosieve Stoornis komen de woedeaanvallen vaker voor en zijn ze extremer van aard. Het belangrijkste bij een Periodieke Explosieve Stoornis is dat je de woede niet onder controle kunt houden.
De DSM-5 wordt gebruikt in de psychologie. Dit is een classificatiesysteem waarin de Periodieke Explosieve Stoornis is omschreven als een stoornis in de impulscontrole.
De aandoening lijkt vaker bij mannen voor te komen. Daarnaast komt het voor bij kinderen en bij jongvolwassenen. Meestal openbaart een Periodieke Explosieve Stoornis zich tussen de 6 en 40 jaar.
Voordat je de diagnose Periodieke Explosieve Stoornis krijgt, zijn er eerst een aantal dingen uitgesloten:
- Je hebt geen andere stoornis die de agressie veroorzaakt. Soms wordt de diagnose verward met bijvoorbeeld een bipolaire stoornis of borderline. Bij sommige aandoeningen bestaat er wel een verhoogd risico op een (bijkomende) Periodieke Explosieve Stoornis, vooral als er sprake is van een slechte impulsbeheersing.
- Medicatie, drank of drugs zijn niet de aanleiding van de extreme woedeaanvallen.
- Je hebt geen hoofdletsel die de agressie kan veroorzaken.
Bij het stellen van de diagnose is het belangrijk dat iemand ouder is dan 6 jaar. Bij zeer jonge kinderen is het normaler dat zij vaker een driftbui hebben. Zij moeten nog leren wat wel en niet kan op dat gebied.
Daarnaast zijn er andere factoren die bepalen of er sprake is van een stoornis:
- Je wordt extreem boos om iets onbenulligs. De woede is dan geen logische reactie op de situatie.
- Achteraf heb je spijt of een gevoel van schaamte. Je begrijpt niet goed waarom je zo boos bent geworden. Ook heb je het gevoel dat je jezelf niet was.
- De aanvallen vinden vaak plaats. Daarbij is er ook agressief gedrag, dat zeker 2 keer per week voorkomt gedurende een aantal maanden. Hierbij is er sprake van agressie waarbij je jezelf of anderen niet verwondt.1
- Je hebt ongeveer 3 keer per jaar wel echt last van woedeaanvallen waarbij je iets vernielt of iemand pijn doet.
- Je bent opgegroeid met ouders of verzorgers die vaak woedend en agressief waren. Dan weet je misschien niet beter als dat zulk gedrag ‘normaal’ is.
- Je ondervindt zelf ook last van de woedeaanvallen. Daardoor beperkt het je op andere gebieden in je leven (sociaal, werk).
Heb je veel raakvlakken met een Periodieke Explosieve Stoornis, dan kan het zeker de moeite waard zijn om hier met een psycholoog over te praten. Met agressie therapie kun je bovendien goed leren omgaan met woedeaanvallen.
De film ‘Honey Boy’ gaat over een jongen genaamd Otis, die in zijn jeugd te maken krijgt met een zeer opvliegende, verslaafde en manipulatieve vader. In de film blikt hij vanuit een kliniek terug op de verknipte relatie met zijn vader.
Het scenario is gebaseerd op het leven van Shia LaBeouf zelf. Door zijn jeugd en roem als jonge acteur, kampte Shia al vroeg met woedeproblemen en verslavingen. Hij vond van zichzelf dat hij niet mocht falen en stond continu onder hoge stress. Dit zorgde onder andere voor fysieke agressie, arrestaties en dronken scheldpartijen, waarmee hij veelvuldig in het nieuws kwam.
Uiteindelijk belandde hij in een afkickkliniek, waar hij de diagnose PTSS kreeg.
Shia LaBeouf schreef het autobiografische filmscript als een vorm van therapie tijdens zijn revalidatietraject. In de film speelde hij een versie van zijn eigen vader.2
Technieken voor het reguleren van agressie
Heb je regelmatig last van woede-explosies? De volgende technieken zijn onderdeel van agressie therapie:
- Rustig ademhalen.
Met ademhalingsoefeningen en mindfulness kun je de ademhaling tot rust brengen. Daarbij tot 10 tellen zorgt ervoor dat je even afgeleid wordt van de woedegevoelens. - Sta open voor de gevoelens van anderen.
Wees je ervan bewust dat wat jíj denkt en vindt, de ander niet hoeft te denken en vinden. Anderen hebben ook gevoel en willen daarin gerespecteerd worden. Door woedend te worden, kun je anderen blijvend kwetsen of beschadigen. - Schrijf op wat er achter je woede zit.
Wat denk, voel en ervaar je als je een driftbrui krijgt? In welke situatie zit je dan? Dit is waardevolle informatie, zowel voor jou als voor de mensen om je heen. Het is een eerste stap in de ontdekkingstocht naar je belangrijkste triggers. - Zorg goed voor je lijf.
Een kwalitatief goede slaap zorgt ervoor dat je minder snel een kort lontje krijgt door vermoeidheid. Daarnaast kan gezond eten bijdragen aan het stabiel houden van je bloedsuikerspiegel. Stoppen met alcohol kan de kans op een woedeaanval doen verkleinen.
Ken je iemand die regelmatig agressief is, dan kunnen de volgende tips waardevol zijn:
- Blijf open en positief.
De kunst is om niet boos te worden als iemand in de aanval gaat. Geef aan dat je de ander begrijpt en wilt helpen. Aan het einde van het gesprek iets vriendelijks doen, kan soms bijdragen aan de sfeer. - Luister en stel vragen.
Door vooral te luisteren en vragen te stellen, kun je erachter komen waarom iemand boos is. - Bereid je voor met een agressie training.
Een cursus gericht op agressieregulatie, zelfverdediging of agressie therapie geeft je meer inzicht en handvaten bij iemand met woedeaanvallen. Je leert bijvoorbeeld duidelijk te zijn in wat wel én niet kan als iemand een woedeaanval heeft.
Bovenstaande technieken werken niet bij iedereen. Daarnaast is het van belang dat je niet over je heen laat lopen als iemand extreem boos wordt. In een training wordt hier meer aandacht aan gegeven.
Therapie bij woede en agressie
Op basis van je persoonlijke situatie wordt er gekeken naar therapie. Er zijn een aantal behandelmethodes.
Naast cognitieve gedragstherapie is de meest voorkomende behandeling agressie therapie. Dit is is een zeer laagdrempelige methode. Heb je minder last van woedeaanvallen maar ben je wel snel overprikkeld, dan is deze vorm van therapie ook geschikt. Het doel van agressie therapie is om controle te krijgen over de woede. Niet om het te voorkomen, want boos worden hoort erbij.
Wanneer je manieren aanleert om meester te worden over je woede, kun je bepaalde triggers gaan herkennen en daardoor niet laten escaleren. Een onderdeel van agressie therapie kan zijn om een persoonlijke time-out in te lassen, op het moment dat er een woedeaanval wordt opgewekt.3
Het belangrijkste aan agressie therapie is dus om de verantwoordelijkheid te leren nemen over je woede. Hier is een speciale online training voor ontwikkeld. In deze online training Woede de Baas werk je in 5 weken toe naar een leven vrij van woedeaanvallen. De training bestaat uit een complete aanpak: van omgaan met woedegevoelens tot aan het verbeteren van je communicatievaardigheden.
Voordelen van agressie therapie
Agressie therapie helpt om je frustraties en stress een plek te geven en woede onder controle te houden. Je leert daardoor op een andere manier met spanning om te gaan. Een andere benaming voor agressie therapie is ook wel agressieregulatie-therapie. Naast omgaan met spanning, leer je ook hoe je deze spanning los kunt laten.
De voordelen van agressie therapie:
- Je wordt voor je omgeving aardiger en toegankelijker. Anderen durven eerder op je af te stappen.
- Je vermijdt problemen met familie, werk, school of politie.
- Je leert welke andere manieren er zijn om je woede te uiten.
- Je leert conflicten respectvol op te lossen.
- Je leert een woedeaanval bij jezelf te herkennen.
- Je ontdekt wat belangrijke triggers voor jou zijn.
- Je leert rekening te houden met gevoelens van anderen.
“Ik dacht echt dat ik mijn woede niet onder controle had, maar al snel zag ik dat dit niet het geval was. Op mijn werk was ik bijvoorbeeld nooit boos, terwijl ik thuis voortdurend met een kwaaie kop rondliep. Ik begrijp nu beter waar mijn boosheid vandaan komt en wat ik kan doen om er mee om te gaan. Mijn relatie met mijn man is echt een stuk beter nu.”
Benieuwd wat agressie therapie voor jou kan betekenen? Op deze pagina maak je kennis met de methode om woedeaanvallen kwijt te raken. Je kunt op ieder moment beginnen.