Hypnose: iets anders dan mysterie en entertainment.

Wat is hypnose? Er zijn verschillende technieken om iemand onder hypnose te brengen.

En wat zegt de wetenschap over hypnose? In dit artikel wordt een beter beeld geschetst over hypnose.

Wat is hypnose?

Hypnose is een normale bewustzijnstoestand, waarbij de onbewuste geest instructies kan krijgen. Zo’n beetje alle hypnosetechnieken zijn bedoeld om in je manier van denken een verandering teweeg te brengen.

Soms denken mensen dat het iets heel mysterieus is, waarbij je wordt gemanipuleerd of in slaap valt. Het kan zijn dat het occult lijkt, iets magisch. Dit is echter niet het geval.  

Je zou hypnose kunnen beschouwen als een staat waarin mensen een grote vatbaarheid hebben voor stimuli of beïnvloeding. Zo ben je onder hypnose minder kritisch en neem je wat er op je af komt sneller op. Het onbewuste neemt het aan, welke boodschap het ook is.

Om het mentale welzijn van mensen te verbeteren, zijn er psychologen en therapeuten. Als zo iemand voornamelijk van hypnose gebruikmaakt om dat voor elkaar te krijgen, noem je dat een hypnotherapeut.

Jezelf laten hypnotiseren is alsof je een duik in het diepe neemt: het onbewuste.

Mensen die voor het eerst onder hypnose zijn, geloven niet direct dat het gebeurd is. Ze kunnen sceptisch zijn over de ervaring. Dat komt doordat hun verwachtingen van hypnose er niet mee overeenkomen. Het gevoel om ergens helemaal in op te gaan is daarentegen wel bekend. Toch maken hypnoseshows er een heel spektakel van. Dat wekt de indruk dat de ervaring anders zou moeten voelen dan de daadwerkelijke gebeurtenis.

Nu je weet wat hypnose wel is, kun je je voorstellen dat het een ontzettend krachtig middel kan zijn.

Je kan het op twee verschillende manieren inzetten. De eerste manier is om mensen te beïnvloeden puur voor eigen doeleinden. In dat geval heeft het veel weg van manipulatie. Hier kom ik later op terug onder het kopje ‘veiligheid hypnose’.

De tweede manier is om hypnose te gebruiken als middel om mensen te helpen. Zo kan het je spanningen verminderen, pijn dragelijker maken, angsten wegnemen en ongewenste gewoontes veranderen.

Pijn
Er is een dokter in Spanje die mensen laat opereren zonder onder narcose te gaan. Daarbij maakt hij gebruik van hypnosetechnieken. Iemand laat bijvoorbeeld iets aan zijn been opereren, terwijl die persoon nog bewust is van wat er gebeurd. Dat deel in het brein waar pijn emotioneel wordt verwerkt, is echter veel minder actief door de hypnose. Dat kan doordat er voorafgaand aan de operatie goed wordt voorbereid. De cliënt mag zijn eigen kleding aanhouden, zodat die zich volledig op zijn gemak voelt. Ook wordt er veel gepraat met de cliënt.

Inmiddels heeft men ontdekt dat een gehypnotiseerd persoon niet passief is in de sessie. Er is bewuste activiteit in het brein zodra er suggesties worden opgevolgd door de hypnotherapeut. Er vinden veranderingen plaats in de dynamiek van het brein zodra iemand pijn voelt, bij iemand die de perceptie van pijn grotendeels elimineert. De gehypnotiseerde persoon kiest ervoor wat hij of zij voelt.

Het verschil tussen hypnose en NLP

Het werken met hypnose door Milton Erickson heeft bovendien echt zijn vruchten afgeworpen doordat een deel ervan werd meegenomen in NLP, bijvoorbeeld hypnotische spraak.

NLP staat voor Neuro Linguïstisch Programmeren. Het gaat vooral over het leren van ‘hoe’ via modeleren (expert modelling)

Hypnose is geen NLP. Je kan beter zeggen dat NLP een onderdeel is van hypnose. Hypnose gaat verder dan NLP, omdat je terecht komt op een dieper niveau van het onderbewustzijn.

Hoe hypnose werkt

De vraag is: hoe breng je iemand nou onder hypnose? Er zijn in principe vijf stappen die worden doorlopen om te worden gehypnotiseerd:

1. Rapport opbouwen:

Het is onmogelijk om iemand in hypnose te laten gaan zonder dat de hypnotherapeut en de cliënt een vertrouwensband hebben gelegd. Later in het proces kunnen er blokkades zijn, waardoor

2. Inductie

Tijdens inductie worden er suggesties gegeven in de vorm van allerlei oefeningen. In hypnosetaal noemen we dat inducties. Je hebt bijvoorbeeld staarinducties, relaxatie-inducties of schokinducties. Dit zijn bepaalde technieken om met het onbewuste te kunnen gaan werken. Je komt dan als het goed is in hypnose.

3. Verdieping van de trance

Sommige instructies werken niet of minder goed bij een lichte vorm van hypnose. Dat zou ten koste kunnen gaan van de resultaten. Daarom worden er technieken gebruikt om iemand nog verder in trance te laten gaan.

4. Gewenst doel bereiken

Er kunnen nu veranderingen teweeg worden gebracht in het denken. Dat kan op allerlei verschillende manieren.

Stel, je wilt van je angsten afkomen. Je wilt af van je spinfobie of paniekaanvallen. Het kan zijn dat je wilt stoppen met roken of een andere verslaving. Dan kan hypnose een prima middel zijn om je daarbij te helpen.

5. Exductie

Het kan voorkomen dat je vanzelf uit hypnose komt, maar het is gebruikelijk dat je aan het einde uit de hypnose wordt gehaald. Eerst worden er suggesties gegeven voor de volgende sessie. Daarnaast kan er een samenvatting van het gebeurde worden gegeven, wat een versterkend effect heeft. Daarna zal de connectie tussen hypnotherapeut en de cliënt worden verbroken. Zo kan de cliënt weer terugkomen in de oorspronkelijke bewustzijnstoestand.

Er zijn een aantal manieren die werken. Van enkele seconden tot twintig minuten. Je zou ze daarmee op kunnen delen in snelle en langzame methodes.

Een snelle methode wordt noemt men instant induction. Je induceert iemand in hypnose. Een directe methode is bijvoorbeeld een verwarringsmethode: mensen gaan direct in hypnose. Doordat er iets gebeurt op een bepaald moment, wat je niet verwacht, op dat moment gebeuren er diverse dingen. Het bewustzijn raakt overloaded. Er is een situatie ontstaan waarbij de persoon zichzelf afvraagt: wat moet ik doen en hoe kom ik hier zo snel mogelijk uit? Als het bewustzijn bezig is met het denken van al die dingen dan staat op dat moment het onderbewuste open voor suggesties.

Er zijn verschillende vormen van hypnose. In feite zijn we altijd gefocust op iets en dus in een soort hypnose. Verliefd zijn is bijvoorbeeld ook in een staat zijn van hypnose.

Het is een welbespraakt onderwerp onder wetenschappers: of de geest onder hypnose in een speciale mentale staat is of niet.

Films en boeken hebben hypnose een tijd lang afgebeeld alsof je in de staat bent van een zombie. Het bewijs is heel groot dat mensen onder hypnose nog steeds alert zijn. Bovendien is hypnose maar één suggestieve vorm van beïnvloeding onder vele anderen.

Aan de meeste hypnose komt geen één klok te pas.

Alle menselijke minds staan open om te leren, gemanipuleerd, geïndoctrineerd of voor de gek gehouden te worden. De instincten die ons tot sociale dieren verheffen, precies die instincten maken ons ook instemmend.

Het bewijs hiervoor is het Milgram experiment en de replica’s die later zijn uitgevoerd. Steeds weer blijken mensen erger beïnvloed te worden door autoriteit dan we zouden verwachten.

‘The Milgram Experiment’

In 1963 werd door Stanley Milgram een experiment uitgevoerd, waarbij het principe van autoriteit werd onderzocht. De proefpersonen kregen echter te horen dat het over de invloed van straffen op leren ging. Dit experiment zou overigens niet mogen vandaag de dag. Hij liet zien dat mensen zeer gemakkelijk kunnen worden gemanipuleerd om dingen te doen die ze normaal nooit zouden doen.

Hij installeerde verschillende proefpersonen in een kamer met als rol leraar te zijn om een leerling te straffen. Dat kon door aan een hendel te trekken. Met die hendel deden ze de leerling in een andere kamer pijn door middel van stroomschokken. Althans, dat dachten ze. Wat de proefpersonen niet wisten, is dat de persoon aan de andere kant deed alsof hij pijn voelde door bij extreme stroomschokken tegen de muur te bonken.

Het leek echter realistisch doordat van het zogenaamde slachtoffer geschreeuw vandaan kwam als er aan de hendel werd getrokken. Het werden steeds heftigere brullen, naarmate de hendel meer volt doorgaf. Dit was zo ingesteld via de generator en een opnameband.

Van te voren had de onderzoeker (Milgram) een groep psychologen gevraagd naar hun verwachtingen. Zij dachten dat alleen enkele sadisten schokken van 450 volt zouden toedienen. Het bleek een fatale inschattingsfout te zijn. Maar liefst 65% van alle proefpersonen ging, hoewel met een zeer groot gevoel van ongemak, tot de maximale 450 volt.

De veiligheid van hypnose

Dat zulke sterke beïnvloeding mogelijk is, kan veel vragen oproepen. Een vraag die inmiddels misschien bij je op het hart ligt, luidt:

Kun je zodanig in trance worden gebracht dat je niet meer doet wat je zelf wilt?

Want hoe zit het dan met ‘normale’ hypnose? Er zijn verschillende verhalen die je doen denken dat dit het geval is. Zo geven de films Svengali en Stir of Echoes geen representatief beeld van hypnose.

Lees je dit gehele artikel en verdiep je jezelf in hypnose, dan zal je tot het besef komen dat deze films en romans je voor de gek hebben gehouden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat hypnose alleen werkt als het je principes niet in de weg staat. Het is dus niet zo eng als het lijkt: je behoudt de controle. Wat je zelf wilt staat voorop.

In het algemeen wordt hypnotherapie niet aanbevolen als klinische methode. Dat komt doordat er onvoldoende sterk bewijs is voor de effectiviteit ervan. Er is nog meer onderzoek nodig om aan te tonen hoe hypnose mensen beïnvloed. Hypnose wordt dan ook nog wel eens een pseudowetenschap genoemd.

Dit betekent natuurlijk niet dat het je niet kan helpen. Het is een erg praktische manier om mensen in korte tijd te beïnvloeden op een diep niveau. In therapie kan hypnose prima in combinatie met andere therapievormen worden toegepast.

Zelfhypnose

Hoe gek het ook klinkt, vaak wordt gezegd dat alle hypnose zelfhypnose is. De meeste autoriteiten op het gebied van hypnose zijn het hierover eens. Iemand die gespecialiseerd is in hypnose kan zeer behulpzaam zijn, maar uiteindelijk doe je het zelf.

Dat is weer in tegenspraak met wat hypnotiseurs in de wereld van het mysterieuze toneelhypnose mensen hebben wijsgemaakt. Daar gaat het namelijk vooral om entertainment en niet om mensen te helpen met hun persoonlijke ontwikkeling

Het is wat makkelijker om een expert op het gebied van hypnose te vragen, dan om jezelf te hypnotiseren. Toch zijn de beperkingen niet zo groot als ze doen lijken. Je kunt jezelf en allerlei lichamelijke processen beïnvloeden. Zo ook het leren beheersen van angsten en het vergroten van je zelfvertrouwen.

Technieken

Er zijn verschillende types:

Visueel ingestelde type

Mensen die omhoog kijken zijn visueel ingesteld. Ze zien voornamelijk.

Auditief ingestelde type

Mensen die auditief verwerken, horen vooral.

Kinesthetisch ingestelde type

Als je iets aanvoelt, ben verwerk je op een kinesthetische manier.

De boodschap is bijvoorbeeld:

Ik begrijp je niet.

Als iemand dat op één manier in spreektaal zou uiten, dan kan dat als volgt worden herkent:

Ik zie niet wat je bedoelt.

Wat je zegt klinkt niet erg duidelijk.

Ik voel niet waar je heen wilt.

Stel, twee mensen begrijpen elkaar niet. Ze zitten in een relatie, maar ervaren regelmatig conflicten in de omgang. Een (hypno)therapeut kan dan inspelen op deze verschillende manieren van communicatie. Deze manier van communiceren wordt overigens ook wel geschaard onder de noemer NLP.

Bij hypnose spelen overigens veel verschillende factoren een grote rol, zoals verwachtingen, motivatie en de band met de hypnotherapeut.