Positiviteit. Hoe word je een positiever mens?

We kennen er allemaal wel één: een echte zwartkijker. Deze persoon gaan altijd van het meest negatieve uit, vreest het ergste en weet in elke situatie direct aan te wijzen wat er aan mankeert. Dit is iemand die alle energie uit je kan zuigen.

Minder bekend is de ultieme positivo. Maar als je deze persoon kent, weet je dat hij of zij ook flink vermoeiend kan zijn. Dit is iemand die overal alleen maar het goede van wil zien. Niets is fout en nergens valt wat van te leren, want het is toch al goed zoals het is?

Positiever worden is dan ook het zoeken naar een evenwicht. In dit artikel ga ik uitgebreid in op wat positiviteit is, hoe je positiever kunt worden en waar je voor moet oppassen bij het streven naar een meer optimistisch leven. Dit doe ik op basis van wetenschappelijk onderzoek uit de positieve psychologie.

Wat is positiviteit

Het voorbeeld van het glas dat half gevuld is met water, is nog steeds geschikt om het verschil uit te leggen tussen iemand die negatief is en iemand die positief is.

-Een negatief iemand zal zeggen dat het glas half leeg is.
-Een positief iemand zal zeggen dat het glas half vol is.

Het aardige aan dit voorbeeld is dat er aan de inhoud van het glas niets veranderd is. Alleen de manier waarop je er naar kijkt is anders.

Een positieve blik is handig omdat het je een goed gevoel geeft. Als het glas halfvol is, valt er immers nog heel wat te genieten. Als je denkt dat het glas halfleeg is, kun je misschien een verdrietig gevoel krijgen.

Wie meer positieve gevoelens heeft, zal zich over het algemeen prettiger voelen. Daarom zien we positiviteit als een belangrijke eigenschap.

Bovenstaande uitleg is een beetje de “standaard” uitleg van positiviteit. De realiteit is een stuk complexer en die zal ik hieronder bespreken. Daarbij start ik met de definitie van positiviteit.

Positiviteit betekenis

Als je positiever wilt worden, is het allereerst handig om te weten wat het nou eigenlijk is.

Het is duidelijk dat we bepaalde dingen wel willen en bepaalde dingen juist niet. Wat we precies willen en niet willen, staat niet helemaal vast. Het verschilt van cultuur tot cultuur en van persoon tot persoon.

In de Nederlandse cultuur vinden we het bijvoorbeeld niet prettig als we onaangekondigd bezoek krijgen. We maken liever een duidelijke afspraak. In veel andere culturen is het juist wel normaal om onaangekondigd op visite te komen. Dat vinden mensen juist prettig.

Op persoonlijk niveau is het voor een vleesliefhebber bijvoorbeeld positief om een volle barbecue te zien. Een vegetariër zal daar eerder negatieve gevoelens bij hebben.

In het voorbeeld van het halfvolle glas hebben we al gezien dat het niet altijd om de situatie draait, maar ook om onze interpretatie. Soms krijgen we namelijk niet wat we willen, maar kunnen we daar toch een positieve draai aan geven.

Stel bijvoorbeeld dat je enorm zin hebt in een ijsje, maar je hebt geen geld bij je om een te kopen. Dat zou je kunnen zien als een negatieve ervaring, want je hebt niet gekregen wat je wilt. Maar je zou het ook positief op kunt vatten, omdat je nu nog iets hebt om naar uit te kijken.

ijs smaakt toch het best als je het niet elke dag eet.

Het is belangrijk om dit te begrijpen. We zullen namelijk al snel zien dat negatieve mensen het slechte kunnen zien in een mooie situatie, terwijl positieve mensen het goede kunnen zien in een slechte situatie.

De definitie van positiviteit is dan ook:

Merk daarbij op dat je positief kunt zijn over het verleden, het heden en de toekomst. In psychologie laten we mensen vaak hun levensverhaal herschrijven op een positieve manier. Het blijkt dan bijvoorbeeld dat er ook veel dingen wél goed zijn gegaan. Vaak maakt dat inzicht mensen ook optimistischer over de toekomst.

Waarom positiviteit?

In het inleidende stuk over positiviteit legde ik al uit dat een positieve blik van een goed gevoel geeft. Dat is één van de voordelen van een positieve blik.

Minstens net zo belangrijk is dat een positieve blik aan kan zetten tot gedrag. Als jij positief bent over jouw kansen om als ondernemer te slagen, zul je eerder de stap maken om ondernemer te worden.

Negatief ingestelde mensen zijn over het algemeen vooral bezig met het voorkomen van problemen. Zij zullen eerder dingen niet doen (dat wordt toch niks) en meer tijd besteden aan het nemen van voorzorgsmaatregelen (dit is nu niet leuk, maar als ik het niet doe kan het in de toekomst fout gaan).

Andere voorbeelden van positiviteit zijn:

• positieve mensen zijn minder angstig ¹
• Positiviteit maakt je meer succesvol ²
• Positieve gedachten maken je minder gestresst ³

Nadelen van positiviteit

Dat brengt ons direct bij de nadelen van positiviteit.

Mensen die extreem positief zijn, hebben vaak moeite om risico’s goed in te kunnen schatten. Ze gaan er bijna standaard vanuit dat de zaken op de meest positieve manier zullen uitpakken.

Daarnaast grijpen mensen die positief zijn vaak te laat in als het fout gaan. Ze gaan er heel lang vanuit dat het allemaal nog wel goedkomt. Daardoor missen ze de kans om op tijd te stoppen en zo te schade te beperken.

Ook kan het streven naar positiviteit slecht zijn voor je gevoelsleven. Dat klinkt misschien gek omdat we er vanuit gaan dat positieve gevoelens altijd goed zijn.

Het leven bestaat echter ook altijd uit negatieve gebeurtenissen. Als je daar negatieve gevoelens bij hebt, is het belangrijk om die wel toe te laten. Anders loop je het risico dat je ze verdrukt en dat ze later alsnog boven komen drijven.

De kunst is dus om flink positief te zijn, zonder de realiteit totaal uit het oog te verliezen.

Hoe word je positiever?

Wat kun je nu doen om positiever te worden?

Zoals wel vaker, werk ik in dit artikel op basis van de cognitieve gedragstherapie. Deze therapievorm gaat er vanuit dat ons gevoel veroorzaakt wordt door de manier waarop we naar bepaalde situaties kijken en niet door de situatie zelf.

Dat komt natuurlijk aardig overeen met wat we eerder gelezen hebben over positiviteit.

In cognitieve gedragstherapie werk ik vaak met het ABC-schema. Dit schema bestaat uit drie stappen:

A – Situatie: dit is wat er echt gebeurd
B – Interpretatie: dit is hoe je denkt over wat er gebeurd is
C – Gevoel/Gedrag: dit is het gevoel dat je hebt bij de situatie en het gedrag dat je vertoont inde situatie

Hieronder zie je een ABC-schema uitgeschreven:

Je ziet dat de persoon die negatief is, ook somber thuis gaat zitten. Je zou dus kunnen zeggen dat zijn overtuiging een “selffulfilling prophecy” is. Als je denkt dat het niet gaat lukken, ga je ook niet je best doen om het voor elkaar te krijgen. En als je niet je best doet, zal het waarschijnlijk ook niet lukken.

Of de positieve persoon wel een baan krijgt, is nog maar de vraag. Wel is het duidelijk dat deze persoon in ieder geval meer stappen zal doen om een baan te vinden. Hij vergroot daarmee dus zijn kansen op een baan.

De eerste stap in cognitieve gedragstherapie is om je gedachten eens in kaart te gaan brengen. Hoe kijk jij nu naar bepaalde situaties? Kun je herkennen wanneer je negatief ingesteld bent en wanneer je eerder positief denkt? Als je eenmaal weet wat je denkt, kun je aan de slag om die gedachten positiever te maken.

Anders denken

Vervolgens is het tijd om op een andere manier naar de situatie te kijken. Je gaat je gedachten uitdagen en meer positief maken.

Dat lijkt op het eerste gezicht simpel. Stel dat je nu denkt: “Ik zal dit vast niet kunnen”, dan ga je nu denken: “Ik ga het vast wel kunnen!”. Zo gemakkelijk gaat het echter niet. Je kunt jezelf namelijk niet voor de gek houden.

Hieronder staan een aantal positieve gedachten die wel geloofwaardig zijn en van een negatieve ervaring een positieve kunnen maken:

Leergedachte: wie negatief is over problemen, heeft veel aan de leergedachte. Hierbij zie je presteren steeds als een oefening. Als je dan een fout maakt, is dan geen ramp, maar slechts een leermoment. Het is dan een moment dat je kan helpen om beter te worden, niet een moment van falen.

Niet voor altijd: pessimistische mensen zien een tegenslag vaak als eeuwigdurend. Dit is mis gegaan, dus zal het altijd wel misgaan. Er is echter geen reden om aan te nemen dat dit zo is. Als je een keer door iemand opgelicht bent is er niet per se een reden om te denken dat je de volgende keer weer opgelicht wordt.

Stoppen met rampdenken: veel mensen gaan altijd van het ergste uit: “Mijn partner is nog niet thuis? Hij is vast verongelukt!” Dit rampdenken heeft echter bijna nooit veel zin. Als er iets erg gebeurd, zul je dat vanzelf zien. Tot die tijd is het net zo effectief om er maar van uit te gaan dat er niets aan de hand is.

Niet persoonlijk: pessimistische mensen zien een fout bijna altijd puur als een persoonlijke fout. Zij hebben iets verkeerd gedaan en er mankeert dus ook iets aan hen. Anders hadden ze het wel goed gedaan. Het kan heel verfrissend zijn om ook eens naar je omgeving te kijken. Waren er verzachtende omstandigheden die kunnen verklaren waarom het niet goed ging? Hadden anderen hier ook een bijdrage in?

Niet alomvattend: wanneer pessimistische mensen iets negatiefs overkomt, zijn ze vaak geneigd om er vanuit te gaan dat alles in hun leven niet negatief is. “Als ik mijn baan kwijt raak, zal mijn vrouw ook wel afscheid nemen.” Er is echter geen reden om aan te nemen dat dit zo is.

Er zijn natuurlijk nog veel meer manieren mogelijk om het positieve in een situatie te zien. Je kunt hier zelf mee experimenteren. Vraag daarvoor vooral ook de hulp van anderen in. Helemaal als je iemand in je omgeving hebt die over het algemeen heel positief is.

Anders handelen

Met anders denken ben je er over het algemeen niet. De volgende stap is anders handelen. Dit is over het algemeen spannend en vermoeiend, maar het valt wel gemakkelijk uit te leggen.

Wat veel pessimistische mensen doen, is dat ze dingen al niet proberen of geen kans geven omdat ze er toch vanuit gaan dat het niet gaat werken. Dit heeft twee effecten:

1. Het lukt inderdaad niet. Wie niet waagt die niet wint immers.
2. Je raakt er bovendien steeds meer van overtuigd dat jou nooit iets positiefs overkomt

Je zou het “doen alsof” dan ook kunnen zien als een experiment.

Stel nu dat je in die maand doet alsof je wel positief bent ingesteld. Je probeert dan bijvoorbeeld dingen terwijl je er zelf al van overtuigd bent dat het toch niet gaat lukken. Op dat moment kun je in de praktijk zien of je pessimistische zelf ook echt gelijk heeft. Lukt het inderdaad nooit? Of lukt het in sommige gevallen toch wel?

Positiviteit uitstralen

Als je optimistisch bent, kan dat aanstekelijk werken op anderen. Vooral voor leidinggevenden is dit belangrijk. Maar ook als je kinderen hebt, is dit een goede om over na te denken. Als je namelijk zelf pessimistisch bent, zullen de mensen uit je team dit overnemen (en je kinderen ook!) Als je positiviteit wilt uitstralen, zijn dit goede tips:

Stop met klagen: klagen is niet productief en helpt eigenlijk niemand. Het versterkt alleen maar het idee dat het niet goed gaat. Klaag bij mensen die niet in je team zitten en benadruk binnen je team voornamelijk wat er wel goed gaat en wat je doelen zijn.

Eyes on the prize: zorg dat het doel waar je naar streeft altijd bij iedereen helder is. Liefst maak je dit zo concreet mogelijk. Bijvoorbeeld met een bord aan de muur. Zo kun je bij een tegenslag gemakkelijk verwijzen naar het uiteindelijke doel. Gewoon doorgaan is vaak de beste manier om het doel te blijven najagen.

Werk aan je energie: als je doodvermoeid en ongezond bent, is het lastig om positiviteit uit te stralen. Goed voor jezelf zorgen maak jou niet alleen gelukkig, maar helpt je ook om positiviteit uit te stralen.

Sta open voor bezwaren: als je erg graag positiviteit wil uitstralen, kan het voorkomen dat je negativiteit de kop in probeert te drukken. Dat kan echter gevaarlijk zijn. Als er namelijk een echt risico is, wil je dit natuurlijk wel horen. Moedig bezwaren dus aan, maar vraag mensen wel om ze op specifieke tijden te uiten.

Met deze tips zijn we aangekomen aan het eind van dit artikel.  Je bent hiermee van positief denken, naar positief handelen en uiteindelijk een positieve uitstraling gegaan. Heb je toch nog vragen, stel ze dan gerust in de reacties.