Liefde. Het belang van verliefdheid en “houden-van” in relaties

Liefde is toch wel een van de mooiste dingen in het leven. Niet voor niets blijkt uit onderzoek dat de kwaliteit van onze relatie voor een groot deel ons geluk bepaald. Toch kan liefde en verliefdheid af en toe ook knap ingewikkeld zijn.

In dit artikel vertel ik hoe we in de psychologie tegen liefde aankijken. Ik leg het verschil tussen liefde en verliefdheid uit, schrijf over het belang van liefde binnen relaties en bespreek hoe je de liefde kunt (terug)vinden.

Ik ben Robert Haringsma, psycholoog en relatietherapeut bij depsycholoog.nl. Vooral in mijn werk als relatietherapeut gaat het vaak over de liefde. Ik merk in mijn werk dat er flink wat misvattingen over liefde bestaan die mensen het leven behoorlijk zuur kunnen maken. Daarom besloot ik dit stuk te schrijven.

Wat is liefde

Liefde is een leuk onderwerp om het over te hebben. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat biologen, filosofen, psychologen en mystici er allemaal over geschreven hebben. Hier wat liefde quotes van elk van hen:

Het zou wat te gek zijn om alle theorie over liefde hier te behandelen. Ik heb er daarom één gekozen. De driehoekstheorie van liefde ¹. Dit omdat die theorie veel van de problemen die ontstaan in liefdesrelaties goed kan verklaren. Deze theorie gaat er vanuit dat liefde uit drie onderdelen bestaat:

In liefdesrelaties kan het voorkomen dat een of meerdere van deze onderdelen niet meer aanwezig is. Dat kan problemen geven. Hieronder ga ik dieper in op deze onderdelen van de liefde.

Liefde betekenis, drie soorten liefde

Wat bedoelen we nu exact met de drie “ingrediënten” van liefde? Hieronder ga ik daar meer uitgebreid op in:

Passie

Dit zijn de heftige gevoelens die we vooral ervaren tijdens de fase van verliefdheid. Denk daarbij aan romantische gevoelens, maar ook seksuele opwinding. Als je iemand juist hebt leren kennen kun je helemaal weg zijn van die persoon. Dit is het onderdeel van liefde wat mensen vaak het meest aanspreekt.

In het begin van een relatie is de liefde vaak zo groot, dat het al het andere overstemt.

Deze fase van verliefdheid kan enorm prettig zijn, maar soms ook wel wat beangstigend. De liefde is dan zo sterk aanwezig dat er eigenlijk geen ruimte meer is voor andere dingen. Het zou dan ook niet handig zijn als deze liefde gedurende je hele relatie aanwezig bleef. Het zou dan te moeilijk zijn om je bijvoorbeeld nog te concentreren op je carrière of de opvoeding van je kinderen.

Intimiteit

Dit zijn de gevoelens die vaak pas later in een relatie gaan spelen. Hierbij kun je denken aan gevoelens van verbondenheid, samen kunnen zijn en vertrouwen. Naarmate je langer bij elkaar bent en elkaar beter leert kennen, zullen deze gevoelens meer op de voorgrond treden.

De psychologe Barbara Frederickson schreef in haar boek Love 2.0:

Het is dan ook niet zo gek dat we allemaal naar dit gevoel op zoek zijn en ons daar zo goed bij voelen.

Verbintenis

Dit kenmerk van liefde staat in onze cultuur niet erg op de voorgrond. Er wordt vaak een beetje overheen gekeken. Als er veel passie en intimiteit hebt, ga je voor de vorm soms een verbintenis aan (het huwelijk), maar die verbintenis is geen onderdeel van de liefde.

Ik denk dat het verhelderend is om deze verbintenis toch mee te nemen. Een relatie wordt er namelijk sterker van wanneer je het niet alleen ziet als iets dat jou dient. Wanneer je de relatie ook als een verantwoordelijkheid gaat zien, iets waar je voor moeten zorgen, zul je er ook veel verantwoordelijker mee omgaan. Daarnaast zul je veel meer geneigd zijn om naar je eigen verantwoordelijkheid te kijken.

In de onderstaande casus van Louis en Lotte kun je zien hoe een relatie door de jaren heen verschillende van deze onderdelen kan herbergen.

Bij Lotte en Louis was er eerst sprake van passie, daarna van Intimiteit en tot slot pas van verbintenis. Toen de verbintenis er eenmaal was, nam de passie wat af. Dat is niet ongewoon in liefdesrelaties, maar ook niet noodzakelijk zo.

Het is vaak verhelderend om als stel alle drie onderdelen twee cijfers te geven. Een cijfer voor wat je nu ervaart en een cijfer voor wat je zou willen ervaren. Misschien denk je dat stellen altijd het hoogst mogelijk cijfer zouden willen ervaren, maar dat is niet altijd zo.

Nadat ik hen vraag om deze oefening te doen, blijkt dat Lotte heel veel behoefte heeft aan passie, terwijl verbintenis haar wat benauwd. Louis vindt passie, intimiteit en verbintenis net zo belangrijk maar wil ze niet allemaal op het hoogste niveau ervaren. Hij zegt: “Ik wil nog andere dingen in mijn leven doen naast liefhebben.”

Verliefdheid, liefde en relaties

Er zijn verschillende soorten liefde en deze kunnen goed uitgelegd worden met behulp van de hierboven besproken onderdelen van liefde.

Verliefdheid wordt over het algemeen gekenmerkt door passie. Als je een gevoelsmens bent, kan het best voorkomen dat je verliefd bent op iemand die eigenlijk niet zo goed bij je past. Voor een verliefdheid is goed bij elkaar passen echter niet zo belangrijk. Het gaat vooral over de passie, de seksuele spanning en de heftige gevoelens.

Verliefdheid is enorm leuk, maar het hoeft niet altijd een voorportaal te zijn van liefde. Als de seksuele spanning een beetje gedaald is, kun je er soms achter komen dat jullie toch niet zo goed bij elkaar passen. Dat ontstaat uit de verliefdheid geen liefde.

Liefde bestaat naast passie ook uit intimiteit. Wanneer mensen lange tijd verliefd zijn, ontstaat er liefde of de verliefdheid dooft uit. Het komt maar weinig voor dat mensen jarenlang verliefd blijven op elkaar. De heftigheid van dat gevoel is op lange termijn gewoon niet goed vol te houden.

Relaties ontstaan pas wanneer er ook sprake is van een verbintenis. Dat kan allerlei vormen hebben, van een formeel huwelijk tot tegen elkaar uitspreken dat je voor elkaar gaat. Vooral de laatste tijd zijn daar nog allerlei vormen bijgekomen van LAT-relaties (living apart together oftewel een relatie zonder samenwonen) tot polygamie (meerdere liefdes) en swingen (meerdere bedpartners). Hoewel met meerdere mensen trouwen formeel nog illegaal is in Nederland, kun je verder naar hartelust experimenteren met het vormgeven van je relatie.

Deze definities zijn natuurlijk niet natuurkundige wetten, maar het is een handige manier om ernaar te kijken. Het is ook meestal hoe relaties ontstaan in het Westen. Mensen worden verliefd, gaan steeds meer van elkaar houden en beginnen daarom een relatie.

Liefde in relaties

Als ik naar mijn praktijk kijk, zijn er twee redenen waarom mensen bij me komen. Allereerst komen mensen bij me wanneer een van de partners is vreemdgegaan. Daarnaast komen mensen bij me omdat de liefde uitgedoofd is.

In dat tweede geval gaat het vaak over het gebrek aan passie. Mensen beschrijven bijvoorbeeld dat ze minder seks hebben, dat ze minder verliefd zijn of dat ze de romantiek missen. Soms knaagt dit ook aan hun intimiteit. Het kan soms gek voelen om te houden van iemand waar je je niet (meer) toe aangetrokken voelt.

Als een relatietherapeut dit hoort, zal hij of zij waarschijnlijk eerst kijken naar manieren om de passie weer te doen ontwaken. In het begin kan passie voelen als een natuurkracht, een vulkaan die steeds maar witheet blijft. Op termijn kom je er meestal achter dat het beter te vergelijken is met een kampvuurtje dat aandacht en onderhoud nodig heeft. Manieren om de passie op te wekken zijn:

Het zijn simpele tips die vaak vallen of staan bij de uitvoering. Het is gemakkelijk om te zeggen dat je meer tijd met elkaar gaat besteden. Het is lastiger om ook echter twee keer een avond voor elkaar vrij te maken in je agenda.

Naast deze stap vind ik het ook prettig om je verwachtingen rondom romantiek ter sprake te brengen. Ga je er vanuit dat een relatie alleen maar bestaat bij de gratie van passie? Of kun je ook oog hebben voor de andere aspecten van een goede relatie. Soms helpt het om ook oog te hebben voor de verbinding die er nog wel is. Daarnaast helpt het ook om weer opnieuw in contact te komen met de verbinding die jullie zijn aangegaan. Sommige stellen halen echt hun huwelijksfoto’s erbij en denken nu pas echt na over de beloften die ze hebben uitgesproken.

Relatietherapie voor uitgebluste liefde

Het is natuurlijk helemaal niet aan mij om jou te vertellen hoe je jouw liefdesleven moet leiden. Ik kan je alleen maar handreikingen doen op basis van wat ik bij anderen heb zien werken en wat uit onderzoek blijkt. Bovenstaande kennis over de liefde is daar maar één onderdeel van.

Gek genoeg is een gebrek aan liefde vaak niet de oorzaak van problemen binnen relaties. Wel komt het regelmatig voor dat de liefde leidt onder andere relatieproblemen. Wat we vaak zien voorkomen is:

Als deze problemen opgelost worden, blijkt vaak ook dat de gevoelens van liefde weer meer de kans krijgen. Pas wanneer dit niet zo is, kun je stappen nemen om direct met deze gevoelens aan het werk te gaan.

Zelfs als de relatie al voorbij is, zien we dat relatietherapie soms kan helpen om je ex terug te krijgen. Geef het dus niet te snel op.

Wanneer je dat doet, is het handig te hebben om te weten wat liefde voor jou betekent en wat je ervan verwacht. Dit artikel kan je daar wellicht wat verder mee helpen. Heb je toch nog vragen, stel ze dan gerust in de comments.

Heb je behoefte aan relatietherapie? Mijn praktijk zit in Amsterdam, maar we hebben ook een ruim netwerk van goede relatietherapeuten door heel Nederland. Neem gerust contact via onze contactpagina zodat wij je in contact kunnen brengen met een van onze relatietherapeuten.