Skip to main content
search
0
ADHD focus

Heb ik ADHD? Heeft één van mijn vrienden of familieleden het? Eén ding is zeker: met deze aandoening is een saai leven vrijwel onmogelijk. En hoewel de samenleving niet echt is ingericht op mensen met ADHD, is werken of studeren met de juiste hulp prima mogelijk. In dit artikel zet ik in ieder geval uiteen wat ADHD is en hoe je ermee om kan gaan.

Onlangs kwam er in het nieuws naar voren dat ADHD-medicatie niet schadelijk is op de lange termijn. Hier zijn nogal wat kanttekeningen bij te plaatsen. Als je een vermoeden hebt dat je ADD of ADHD hebt, raad ik je aan dit artikel door te lezen. Ook als je één van de diagnoses al heb gekregen is het nuttig om jezelf te informeren.

Wat is ADHD?

Bij de betekenis van ADHD denk je misschien aan het gezegde Alle Dagen Heel Druk. Hoewel dit een vaak genoemd kenmerk is, hoeft dat niet waar te zijn. ADHD is een afkorting die staat voor Attention Defecit Hyperactivity Disorder. Net als ADD, is ADHD een aandachtstekortstoornis. ADD betekent logischerwijs Attention Defecit Disorder betekent. Het verschil tussen die twee, is dat bij ADD de nadruk ligt op het tekort aan aandacht en de hyperactiviteit ontbreekt.

Lees meer over ADD.

Sommige mensen zeggen: ‘Ach, ADHD bestaat niet. Maak je niet druk.’ Maar als je ADHD hebt, heb je ironisch genoeg letterlijk en figuurlijk de neiging om je druk te maken. Dan bedoel ik dat je fysiek of in je hoofd onrust ervaart. Druk maken zou je ook kunnen vertalen naar het serieus nemen van AD(H)D. Het bestaan van ADHD ontkennen is namelijk ongeveer hetzelfde als beweren dat er geen verschil tussen mannen en vrouwen bestaat. De uitspraak dat ADHD een verzonnen ziekte is, komt waarschijnlijk voort uit een door roddels verdraaide uitspraak.

ADHD is een neurobiologische aandoening, waarbij er een aantal handelingen met de neurotransmitters niet helemaal naar behoren werken. Dat gebeurt in de hersenen. De afgifte van stofjes genaamd dopamine en noradrenaline spelen hierbij een grote rol. Deze stofjes zijn nodig om een boodschap van de ene zenuwcel naar de andere over te brengen. De hersenen verwerken alle opdrachten door voortdurende communicatie van zulke zenuwcellen. Geschat wordt dat het maar liefst om zo’n 100 miljard cellen gaat. Daarom kan je je waarschijnlijk wel voorstellen dat een weliswaar subtiele andere werking van de neurotransmitters zich uiteindelijk uit in ander gedrag.

Een leven met ADHD kan zich dan ook uiten in behoorlijk grote paradoxen. Zo vind je structuur en duidelijkheid erg fijn, maar toch ben je vaak chaotisch. Soms ben je wat dromerig, maar soms ben je juist heel scherp. In je werk ben je soms slordig, maar je hebt wel weer oog voor detail. Je bent graag in een vertrouwde omgeving, maar situaties opzoeken waarin je risico’s moet nemen (gevaar) zijn je niet onbekend.

Nog zo één: Dat je snel afgeleid bent, maar jezelf toch bijzonder goed kunt focussen op datgene wat je geweldig vindt. Hier gaat het over een passie of hobby van jou. Veel AD(H)D’ers kunnen helemaal opgaan in iets, ook wel de hyperfocus genoemd. Hierbij lijkt er niets meer te bestaan, behalve die ene passie.

Oorzaak ADHD

Het is nog niet helemaal duidelijk wat precies de oorzaak van ADHD is. Qua wetenschappelijk onderzoek is er tot nu toe nog weinig bewijs geleverd voor oorzaken als omgevingsinvloeden, overmatige inname van kleurstoffen of suiker. Wel weet men dat een aantal factoren relatief veel invloed heeft, namelijk:

  • Erfelijkheid
  • Complicaties bij de geboorte, zoals zuurstoftekort
  • Problemen tijdens de prenatale ontwikkeling


Als je terugkijkt en deze kenmerken op de basisschooltijd betrekt, zullen de meeste situaties je bekend voorkomen. Een lijst met voorbeeldsituaties:

  • Bij gymles was je regelmatig degene die in z’n normale kleding mee moest gymen, omdat je gymtas nog thuis lag.
  • Meestal kwam je net op tijd, maar het kwam voor dat je weer eens te laat in de les was.
  • Je wilde erg graag een beurt krijgen bij het opsteken van je vinger of je riep het antwoord al voor je beurt.
  • Niet bij de les blijven, maar je aandacht werd veel meer getrokken naar wat er buiten achter het raam gebeurde.
  • Terwijl iedereen na schooltijd naar huis ging, was jij nog in de weer met het zoeken naar je fietssleutel.
  • Tenzij je een bepaalde opdracht van rekenen of taal erg leuk vond, was je meestal als één van de laatsten klaar.


Als je ADHD hebt kan het zijn dat je een aantal flashbacks hebt. Waarschijnlijk komen je dan ook de volgende reacties bekend voor:

  • ‘Jij vergeet ook altijd alles.’ of ‘Heb je alles bij je?’
  • ‘Ben je het nou al weer vergeten? Weet je niet meer die keer toen ik dat heb verteld?’
  • ‘Hoe haal je het in je hoofd?’
  • ‘Hoe kom je daar nu weer bij?’
  • ‘Pardon?!’


Herkenbaar? Je vraagt jezelf waarschijnlijk af: Heb ik ADHD? We geven je graag een overzicht van de symptomen, zowel voor volwassenen als voor kinderen.

De symptomen van ADHD bij volwassenen

Volwassenen met ADHD hebben te maken met een groot aantal van onderstaande kenmerken:

  • Te laat komen
  • Gevoel van onderpresteren
  • Moeite met organiseren
  • Uitstelgedrag
  • Enthousiast en ongeremd
  • Behoefte aan kicks
  • Verslavingsgevoelig
  • Snel verveeld
  • Makkelijk afgeleid, neiging om af te haken of weg te dromen tijdens gesprek
  • Druk praten
  • Eigenwijsheid
  • Chaotisch en rusteloos gedrag
  • Moeite met autoriteit
  • Vaak wisselen van baan
  • Snel gefrustreerd zijn


De symptomen van ADHD bij kinderen

Op jonge leeftijd is het vaak nog veel duidelijker merkbaar. Met name op de basisschool is er een patroon zichtbaar met de volgende kenmerken:

  • Moeite om stil te blijven zitten
  • Snel zijn afgeleid
  • Moeilijk op je beurt kunnen wachten
  • Van de ene activiteit naar het andere hollen
  • Niet rustig kunnen spelen
  • Overdreven veel praten
  • Anderen in de rede vallen
  • Niet luisteren naar wat anderen zeggen
  • Zich vaak in gevaarlijke situaties storten
  • Moeilijk instructies kunnen volgen
  • Moeite met taken afmaken
  • Anders reageren op straf en beloning
  • Veel kwijtraken of vaak iets verliezen
  • Moeilijk blijvend de aandacht vast te houden
  • Zichzelf moeilijk onder controle kunnen houden

”Soms heb ik het gevoel dat ik niet begrepen wordt. En als je dan met iemand praat die ook AD(H)D heeft, besef je weer dat je zo gek niet bent.”

In eerste instantie lijkt ADHD alleen maar vervelende kenmerken met zich mee te brengen. Je kan de neiging hebben om je daar somber over te voelen. Toch heeft ADHD geen constante negatieve impact op je leven. Er zijn ook kenmerken die als zeer positief kunnen worden gezien:

  • Heeft een grote passie voor zaken waar interesse in is.
  • Heeft een groot voorstellingsvermogen en een rijke fantasie
  • Is gevoelig en emotioneel
  • Is creatief en heeft humor
  • Is snel enthousiast

Het is gemakkelijk om je zwakke kanten te benoemen, maar sta eens stil bij bovenstaande kenmerken. Je zou jezelf eens kunnen afvragen hoe waardevol deze eigenschappen zijn.

Er zijn talloze mensen gediagnosticeerd met ADHD, die zeer succesvol zijn geworden in wat ze doen. Een bekende succesvolle Nederlandse cabaretiër is Jochem Myer. Een aantal andere internationaal bekende voorbeelden is Albert Einstein, Richard Branson en Justin Timberlake, maar ook Ingvar Kamprad (oprichter IKEA). Ook Bill Gates, de eigenaar van Microsoft, heeft ADHD.

ADHD

Aan deze namen kunnen nog veel meer mensen toegevoegd worden die succesvol zijn (geweest), ondanks dat ze ADHD hadden. Sommigen kennen dat succes zelfs grotendeels toe aan ADHD en hoe zij het op een productieve manier wisten in te zetten.

Natuurlijk wil dat niet zeggen dat je alleen maar zo creatief en succesvol kan worden met ADHD of weinig briljante ideeën zou hebben zònder ADHD. Het punt dat ik wil maken is dat succes voor iemand met ADHD absoluut niet uitgesloten is, maar onder de juiste omstandigheden juist een meerwaarde kan zijn.

Medicatie

Je vraagt je op dit moment misschien af: Moet ik niet medicijnen gaan slikken nu ik een diagnose heb gekregen? Wat voor gevolgen heeft dat en heb ik daar later over bijvoorbeeld tientallen jaren nog last van? Goede vragen, als je het mij vraagt, waar ik graag antwoord op geef.

Voor ADHD zijn er verschillende soorten medicijnen of ‘ADHD pillen’. Voor medicatiegebruik heb je overigens toestemming van je huisarts en een geldige diagnose nodig. Medicijnen kunnen helpen bij de remming van heropname van neurotransmitters of de productie ervan stimuleren. Neurotransmitters zijn stofjes die als boodschappers werken tussen zenuwcellen in de hersenen.

Voordelen

Medicatie kan erg goed helpen bij het focussen op taken waar langdurige aandacht voor nodig is. Waar je normaal gesproken regelmatig de controle zou verliezen over je gedachten of impulsen, blijft nu je aandacht erbij. Veel mensen met ADHD vinden het zo prettig, dat ze langdurig medicatie blijven slikken.

‘’De eerste ervaring met medicatie is bizar! Alsof ik in de mist liep en het nu weer helder zie.’’

Hoewel de amfetaminen van medicatie wat weg hebben van bepaalde harddrugs zoals speed, zijn ze niet verslavend. Ze worden namelijk in zo een hoeveelheid samengesteld dat ze anders werken dan speed.

ADHD

Veel van de medicatie werkt ongeveer 4 tot 5 uur

In dit artikel geef ik nog een aantal tips. Medicatiegebruik helpt niet alleen om te concentreren. Het kan ook gemak bieden bij het implementeren van nieuwe gewoontes.

Nadelen

Dit klinkt allemaal als muziek in de oren. Toch heeft medicatiegebruik ook een andere kant. Een veelgehoord argument om geen medicijnen te slikken is dat de gevolgen op lange termijn nog onbekend zijn. Onlangs is er een onderzoek gepubliceerd van hersenonderzoeker Lizanne Schweren van het UMCG. Dat zorgde voor nogal wat koppen met: ‘Langetermijneffecten onschadelijk’. Dit onderzoek is absoluut een stap in de goede richting wat betreft het verduidelijken van die langetermijneffecten. Echter, er kan op basis van dat enkele onderzoek nog geen oorzaak-gevolg conclusie worden getrokken die slaat op alle mensen met ADHD.

Een ander argument is dat er rebound-effecten optreden: als het medicijn is uitgewerkt, komen de symptomen weer even nog heviger terug. Ook zijn er veel bijwerkingen bij het slikken van medicatie. Dat zijn klachten die optreden door het gebruik van medicatie.

Bijwerkingen van amfetaminen

  • Lusteloosheid
  • Misselijkheid
  • Duizeligheid
  • Hoofdpijn
  • Buikpijn
  • Hartkloppingen
  • Moeite in slaap te komen

Als je door de medicatie slaapproblemen krijgt, kan dat je functioneren dus juist weer beperken. Slaap is erg belangrijk voor geheugenfuncties en andere belangrijke hersengebieden. Minder slaap of slechter slapen kan betekenen dat je slechter presteert op je werk of school. Verder is de medicatie vaak moeilijk te combineren met bijvoorbeeld sporten en wordt alcohol drinken sterk afgeraden.

ADHD

Slaap is essentieel voor de werking van het brein

Geconcludeerd kan worden dat medicatiegebruik voor periodes van verhoogde aandacht zorgt, maar ook bijwerkingen veroorzaakt die in het algemeen als vervelend worden ervaren. Als je de juiste medicatie vindt, zou het een goede manier kunnen zijn om veel concentratieproblemen en daaruit voortvloeiende problemen te verhelpen. Aan jou de keuze.

 Probeer medicatie eens voor een periode uit om te kijken wat het met jou doet. 

Bij het gebruik van medicatie zou ik ieder persoon aanraden om het goed af te wegen: Wat zijn de voor- en nadelen? Dat is lastig, omdat er meerdere onzekere zaken meespelen. Bovendien reageert iedere persoon weer anders op medicatie. Ook het feit dat de langetermijneffecten van medicatie nog steeds niet naar een zeer positieve of negatieve impact neigen, maakt het niet gemakkelijk. Op dit moment is er meer vervolgonderzoek nodig om aan te tonen dat de langetermijneffecten onschadelijk zijn voor elke leeftijdsgroep. In het volgende hoofdstuk laat ik zien dat er ook alternatieven zijn om beter om te gaan met ADHD.

Tips

Maak je geen zorgen! Naast medicatie zijn er genoeg mogelijkheden voor een gelukkiger leven met ADHD. Shane Perrault heeft 7 waardevolle gewoontes om dit te realiseren. Onder de juiste voorwaarden kan je met ADHD ontzettend gelukkig worden. De belangrijkste voorwaarden heb ik hieronder in verwerkt.

Zorg voor een veilige omgeving

Doordat je de neiging hebt om risico’s op te zoeken, is het belangrijk om een vertrouwde omgeving te hebben waar je op terug kan vallen. Dit kunnen vrienden of familie zijn, maar je kan bijvoorbeeld ook een ADHD-coach zoeken. De reguliere coachingstechnieken werken vaak niet, waardoor het noodzakelijk is een coach te hebben die veel over ADHD weet. Als er iets is, praat er dan over met mensen die je vertrouwt.

Richt je op het positieve

Een manier om die omgeving veiliger te maken is dat je jezelf omringt met positiviteit. Om tot bloei te komen moet je stoppen met jezelf omlaag halen en beginnen met het houden van jezelf. Leer bijvoorbeeld meer over je positieve eigenschappen en hoe ze tot uiting komen. Vraag jezelf bijvoorbeeld eens af wat je echt interesseert en maak hier meer tijd voor vrij. ‘’Normale’’ mensen kunnen lang niet zo sterk opgaan in iets dat ze leuk vinden als jij.

‘’You have one of those minds that demand something to chew on — always. It skips because you get bored easily and your mind looks around for something else to sink its teeth into. The solution: feed it nutritious challenges.’’

Martin Yate

Hoewel je waarschijnlijk vaak het idee hebt gehad dat je niet aan de heersende norm voldoet, kun je ook inzien dat dit niet vervelend hoeft te zijn. ADHD beperkt je namelijk wel in je functioneren, maar zorgt er zoals eerder aangegeven ook voor dat je ontzettend creatief bent. Dit is een zeer waardevolle en gewilde eigenschap, omdat je je hiermee van anderen onderscheid. In deze competitieve samenleving kan dat in je voordeel werken.

Wellicht vinden anderen dat (in eerste instantie) lastig of hebben er juist bewondering voor. Het leren over dat wat jou uniek maakt, helpt je ook om te accepteren dat je in bepaalde opzichten anders bent dan de meeste anderen.

Om je denkvermogen te benutten zou je kunnen beginnen met het maken van twee lijstjes:

  1. Een lijst met dingen die je vandaag (op het werk) moet doen.
  2. Een lijst met dingen die je in je leven wil doen. Leer vervolgens te herkennen wanneer je verstand begint af te dwalen en geef het de productieve kans om van het ene naar het andere onderwerp op je lijstje te switchen.

Als je schrikt van alle taken, begin dan nu met een leeg document of papier en schrijf op wat je in ieder geval vandaag kan en wil afmaken. Wees realistisch en begrijp dat je niet van de één op de andere dag al je taken kan afmaken. Maar begin in ieder geval! Stel wel deadlines voor jezelf, zodat je bewust wat gezonde stress creëert. Je presteert namelijk beter onder druk.

Zorg voor balans, structuur en variatie

Bij datgene wat je doet heb je in het bijzonder behoefte aan afwisseling. Dat zag je ook al bij het afwerken van lijstjes. De hele tijd met één ding bezig zijn werkt meestal niet (tenzij het die ene passie is). Dit spreekt misschien voor zich, maar zorg ervoor dat je sport, reist, je vrienden en familie ziet en leuke dingen blijft doen. Los van die ene passie waar je helemaal in op kan gaan, wordt de week al snel saai. Deel daarom je week zo in dat je van alles wat hebt, het liefst iedere dag.

Laat jezelf goed informeren. Als je ADHD hebt en dit artikel leest, ben je al goed bezig. Hoe meer inzicht je krijgt in ADHD, hoe beter je jouw omgeving daarop kunt inrichten. Doe dat in kleine voor jou haalbare stappen.

Vind rust in stimulatie

Heb ik je aandacht nog? Mooi, want hier komt mijn meest waardevolle tip. Als je ADHD hebt, heb je behoefte aan stimulatie. Een gezonde manier om die behoefte te vervullen is om met regelmaat intensief te sporten. Als je dit niet al doet: er is geen goede reden om niet nu of morgen te beginnen hiermee. Als je nog niet fitnest of geen sport beoefent is het essentieel dat je dat in je leven implementeert. Sporten werkt namelijk als een uitlaatklep en is een effectieve manier om de onrust in je hoofd te verminderen zonder dat je last hebt van bijwerkingen. Tijdens het sporten wordt de afgifte van de eerder besproken stofjes bevordert. Zo krijg je wat meer rust in je hoofd!

Bovendien heeft sporten nog talloze andere positieve effecten op je welzijn en gezondheid. Niet voor niets raadt de Wereldgezondheidsorganisate (WHO) 150 minuten per week beweging aan voor volwassenen. Een simpele gewoonte om die norm in je leven te implementeren is om 5 dagen minimaal 30 minuten per dag intensief iets van beweging te doen. Als je ADHD hebt zou je dat advies niet alleen ter harte moeten nemen, maar nog een stapje verder kunnen gaan met dagelijks een uur of meer aan beweging. De tijd die je maakt voor beweging is een slimme investering: je bent namelijk veel productiever. Om het nog niet te hebben over alle andere (gezondheid)voordelen dat het met zich meebrengt.

Om je behoefte aan afwisseling tegemoet te komen: pak je agenda of notitieboek en schrijf eens op één van de komende dagen op: '30 min. cadeau'. Begin klein met desnoods één dag of twee dagen wanneer het je uitkomt. Maandag is bijvoorbeeld een perfecte dag om de week fris te beginnen. Je kan ook kiezen voor vrijdag, een dag waarbij je alles van de afgelopen week even loslaat en het weekend inluidt.

ADHD

Door sporten worden de stofjes endorfine en dopamine aangemaakt

Leer beter aanwezig te zijn

Andere methoden om rust te vinden zijn mindfulness en meditatie. Tussen de stroom van gedachten door kun je er voor kiezen bewust de ruimte te nemen om tot rust te komen. De positieve effecten van meditatie en mindfulness zijn aangetoond en worden door nieuw onderzoek steeds meer bevestigd. In een zeer recent onderzoek (Meppelink, de Bruin & Bögels, 2016) zijn de effecten van medicatie en mindfulness specifiek voor mensen met ADHD met elkaar vergeleken. Mindfulness lijkt een effectieve training te zijn voor kinderen en adolescenten met ADHD.

Als je dit leest, ben je misschien een beetje overweldigd door al het advies. Besef dan dat je deze tips stap voor stap in je leven kan implementeren. Hoewel je niet van de één op de andere dag te ‘’genezen’’ bent, kun je wel stapjes zetten in de goede richting. De invloed van ADHD zal waarschijnlijk gewoon blijven, maar de manier waarop jij ermee omgaat is volledig te veranderen. Het is belangrijk om de juiste gewoontes aan te leren en een stabiele omgeving te bouwen. Dat zal wat moeite kosten, maar op de lange termijn betaalt zich dat dubbel en dwars uit. Dus begin vandaag nog met één van deze tips.

Naast het implementeren van deze tips, is het aan te raden professionele hulp te zoeken. Ons team van psychologen helpt je graag. Neem gerust contact met ons op via deze pagina.

Tim de Korte

Tim is redacteur bij De Psycholoog. Hij studeert toegepaste psychologie en schrijft stukken voor de website. Dit artikel is geredigeerd door een van onze psychologen.

One Comment

Leave a Reply